"ކަލޯ، ހުޅުމާލޭގައި ހުރި ހުރިހާ ހުސްބިމެއް ވެސް ބަނޑު އަޅައިލީއޭ ދޯ،" މިދިޔަ ސަރުކާރުގައި އުޅެފައި މިހާރު އެނބުރި މަގުމަތީގައި އުޅޭ ރައްޓެއްސަކު ސަލާމް ގޮވައިލީ މިހެންނެވެ. މާ ބޮޑު ކަމަކަށް ނުހަދާ ގޮސް ކޮފީއެއް ބޯން ޖައްސައިލި ތަނާ ޖެހިގެން އިން މޭޒުގައި ޓައީއެއް އަޅައިގެން އިން 'ބޭފުޅަކު' ބުނާ އަޑު އިވުނެވެ. "ނިކަން ވިސްނައިލާ، ނޭވާ ހޮޅިން ވެސް ވައްކަންކޮށްފައި މާލޭގެ ބިންތައް ވެސް ޕާޓީ މީހުންނަށް ބަހާލާފައި އެ މީހުން ވެރިކަމުން ފާބައިގެން އެ ދިޔައީ،" މިއީ ހަމަ ބުނި ގޮތެވެ. ބަހުން ބަހަށެވެ. ކަން ހިނގި ގޮތަށެވެ.
ސައި ހޮޓަލުގައި ކިޔައިދޭއިރު ވައްކަން އޮތީ ކޮށްފައެވެ. އެކަމަކު، ތަހުގީގެއް ކޮށްގެން ދުވަހަކު ވެސް އެއިން ކަމެއް ނުއެއް ފެނެއެވެ. އަމުދުން ގެއްލިއްޖެ ފައިސާއެއް ދެނެއް ނުއެއް ލިބެއެވެ.
ހަގީގަތަކީ ހުރިހާ ވެރިކަމެއްގައި ވެސް ކޮއިލުތެރޭ ވަގުން އުޅުނެވެ. އުޅެއެވެ. އެއީ، މާޒީން ފެންނާން އޮތް ހަގީގަތެވެ.
ވަގެކޭ ވަގެކޭ ގޮވައިގެން ކަމެއް ވަންޏާ ރާއްޖޭގައި ވާނެއެވެ. ރޯމާ ދުވާލު މެންދުރު މާލޭގެ މަގުމެދުން ޒުވާން އަންހެނެއްގެ ކަރުގައި އޮތް ފަށް ޖަހައިގަނެގެން ވެސް ދިޔައީވިއްޔާއެވެ. އެ ވަގު ނަސީބަކުން އަތުލައިގަތެވެ. އަތުލައިގަންނަން އުނދަގުލީ ޓައީ އަޅައިގެން ތިބޭ ވަގުންނެވެ. ނަސީބު ދެރަކަމުން ގިނައިން ކަނީ ވެސް ޓައީ އަޅައިގެން ތިބޭ ވަގުންނެވެ.
އެންމެން ވެސް ކޭ
ކުރީގެ ރައީސް މައުމޫން އަބްދުލްގައްޔޫމްގެ ދިގު 30 އަހަރުގެ ވަރުގަދަ ވެރިކަމުގެ ދުވަސްވަރެވެ. ސަރުކާރުގެ ވިޔަފާރި ކުންފުނި، އެސްޓީއޯގެ ދަށުން އައީ މަސް އެކްސްޕޯޓުކުރަން އެފްޕީއައިޑީގެ ނަމުގައި ކުންފުންޏެއް ހިންގަމުންނެވެ. ބިތުފަންގި ހިއްލައިލިއިރު އެ ކުންފުންޏަށް ލިބުނު 100 މިލިއަން ޑޮލަރަށް ވުރެ ގިނަ ފައިސާ އޮތީ ކައިފައެވެ.
އޭރު އެސްޓީއޯގެ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރަކަށް ހުންނެވީ މައުމޫނުގެ އަނބިކަނބަލުން ނަސްރީނާ އިބްރާހިމްގެ ބޭބޭފުޅު އިލްޔާސް އިބްރާހިމެވެ. އެ ވެރިކަމުގެ އެންމެ ބާރުހުރި އެއް ބޭފުޅާއެވެ.
ފަހުން އެފްޕީއައިޑީ ޚިޔާނާތް ބަލަން އިންކުއަރީ ކޮމިޝަނެއް ވެސް ހެދިއެވެ. އެކަމަކު، ވަކި ހިސާބަކުން ވީނުވީއެއް ނޭނގި މަސައްކަތް ހުއްޓުނީއެވެ. ހެދި ރިޕޯޓު ވެސް އާންމެއް ނުކުރެއެވެ. ރައްޔިތުން ވެސް އެ ފައިސާ ގެއްލިގެން މާ ބޮޑަށް ކަންބޮޑުވެގެން ނޫޅޭތީއެވެ. ވަރިހަމަވީމައެވެ.
އޭގެ ފަހުން ވައްކަމެއް ކޮށްގެން އަނެއްކާ ވެސް މީހުން ހިލިގަތީ، އެމްއެމްޕީއާރުސީ ޚިޔާނާތާ ގުޅިގެންނެވެ.
ރާއްޖޭގައި ހުރި އަގު ބޮޑު ރީތިރީތި ފަޅުތަކާއި ރަށްތައް ނުއަގުގައި ވިއްކީއެވެ. އެއިން ބޮޑުބައެއް ލަނީ ޖީބަށެވެ. އެ ފައިސާއިން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންނާއި ވަޒީރު ބޭފުޅުންނާއި ފަނޑިޔާރުން ވެސް ގަތީއޯލައެވެ. އެ ކަޅު ފައިސާގައި ނުޖެހޭ މީހަކު ނެތޭ ބުނާހާ ވަރަށް އެ ފައިސާ އޮތީ ރަށުތެރޭގައި ދައުރުކޮށްފައެވެ. އިދިކޮޅުގައި ވަގަށް ގޮވަން ތިބި ބޭބޭފުޅުން ވެސް ޖެހުނޭ ކިޔާތީ އިވެއެވެ.
އެ މައްސަލައިގައި އޭރު ފަތުރުވެރިކަމާ ބެހޭ ވަޒީރަކަށް ހުންނެވި، ފަހުން ނައިބު ރައީސްކަން ވެސް ކުރެއްވި އަހުމަދު އަދީބާއި އޭރު އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރަކަށް ހުންނެވި އަބްުދުﷲ ޒިޔަތު އިއުތިރާފު ވެސް ވިއެވެ. އެކަމަކު، ލުއި ދެމުންދެމުން ގޮސް އެއީ މިހާރު މިނިވަނުންނެވެ. ގައިމު ކަމެއް ވީމާތާއެވެ.
ކުރީގެ ނައިބު ރައީސް އަދީބާއި އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ކުރީގެ އެމްޑީ ޒިޔަތު: އެ ދެ ބޭފުޅުން ވަނީ އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ޚިޔާނާތަށް އިއުތިރާފުވެފައި --
ރައްޔިތުން އެމްޑީޕީއަށް ވޯޓުދިން މައިގަނޑު އެއް ސަބަބަކަށް، އޭރުގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީން އަބްދުލްގައްޔޫމަށް ކުރި ވައްކަމުގެ ތުހުމަތުތައް ވާނެއެވެ.
އެ މައްސަލަ ވެސް ކޮޅެއްގައި ނުޖެހި އުޅެނިކޮށް ފަޅައިއެރީ ކޮވިޑުގެ ނާޒުކު ދުވަސްވަރު ނޭވާ ހޮޅިން ވައްކަން ކުރި ކަމެވެ. ވެންޓިލޭޓަރުތައް ގެންނަން ހެދި އެއްބަސްވުމެވެ. ފައިސާ އޮތީ ދީފައެވެ. ކޭ ބަޔަކު ކައިފައެވެ. އެ މައްސަލަ ވެސް އަދިވެސް ކޮޅެއްގައި ނުޖެހެއެވެ. މި ހިނގާ ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒުގެ ވެރިކަން އުފެދުނީ ވެސް އެ ވާހަކަ ވެސް ގޮވައިގެންނެވެ.
އެހެންވިޔަސް، އެ މައްސަލަތައް ނުބެލި އުޅެނިކޮށް އެނގުނީ ހުޅުމާލޭގެ ބިންތައް ނުއަގުގައި ބަހާފައި ހުރި ކަމެވެ. ސޯޝަލް ޕްރޮޓެކްޝަން އެޖެންސީ، އެންސްޕާއިން ޓީވީ ޗެނަލަކަށް މިލިއަނުން ޚަރަދުކުރި ކަމަށް ވެސް ތުހުމަތުކުރެއެވެ.
ސަރުކާރުން އަންނަނީ ހައުސިން ޑިވޮލޮޕްމަންޓް ކޯޕަރޭޝަން (އެޗްޑީސީ)ގެ ޚިޔާނާތް ބަލަމުންނެވެ. ޝާމިލުވާ ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހުންގެ ޕާސްޕޯޓު ހިފަހައްޓާފައެވެ. ސަރުކާރު ބޭފުޅެއް ނަމަ ސަސްޕެންޑުކޮށްފައެވެ. މި ސަރުކާރުން ބުނަނީ އެއީ މިދިޔަ ވެރިކަމުގެ ކަމެކޭއެވެ. އޭރު ތިއްބެވި ބޭފުޅުން ދެނެހުރި ކަމެއް ނޫނޭ ވިދާޅުވެއެވެ.
އެނގެނީ ބިންކޮޅު ދީފައި އޮތް ކަމެވެ. މަގުފާރު ރާނާފައި ހުރި ކަމެވެ. އިއްތިފާގަކުން ވިޔަސް އެޗްޑީސީގެ އެމްޑީ އިބްރާހީމް ފަޒުލް ރަޝީދުގެ ބޭބެ، މުހައްމަދު ފަޒީލް ރަޝީދަށް ވެސް ބިމެއް ލިބިފައި އޮތް ކަމެވެ. ޕީއެންސީގައި އެންމެ 'އަޑު ގަދަ'ކޮށް އުޅުއްވާ މެންބަރުން ގޯތި ބައްލަވައިގެން ތިއްބެވި ކަމެވެ. ސުވާލު ނުއުފެދޭހާ ސާފުކޮށް އެނގެނީ އެ ކަމެވެ.
އޭސީސީއެއް އޮތީ ނަމެއްގައި
ފެހި ގާނޫނުއަސާސީ އެކުލަވައިލިއިރުގައި އެންމެ ބޮޑަށް ނަމޫނާއަކަށް ބެލި އެއް ގައުމަކީ އެމެރިކާއެވެ. އެ ގައުމުގައި ހުރި ކޮންމެ އިދާރާއަކަށްހެން މި ކުޑަކުޑަ ރާއްޖޭގައި ވެސް އޮފީހެއް ހަދާފައި އެބަހުއްޓެވެ. އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަންގެ ނަމުގައި ވެސް ބޮޑުސިންގާ މިނިވަން މުއައްސަސާއެއް އެބައޮތެވެ.
ސަރުކާރުގެ ޚަރަދު ރިޕޯޓުތަކުން އެނގޭ ގޮތުގައި ނިމެން މިދާ އަހަރު ވެސް 44 މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ ރުފިޔާ އޭސީސީއަށް ޚަރަދުކޮށްފިއެވެ.
"އެއީ އަބަދު ވެސް ނިމުނު ސަރުކާރުގައި ކަންކަން ބަލާ ތަނެއް. ދުވަހަކު ވެސް އޮންނަ ސަރުކާރަކުން ކުރާ ކަމެއް ނުއެއް ހުއްޓުވޭ. އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ވައްކަން ހިނގީއިރު ވެސް، ކޮވިޑު ވައްކަން ހިނގީއިރު ވެސް، މިހާރު މި ކިޔާ ގޯތީގެ ކަންކަން ހިނގީއިރު ވެސް އޭސީސީ އެބައޮތް. އަބަދު ވެސް ކުރީ ސަރުކާރުގެ ކަންކަން އެ ތަނުން ބަލަނީ،" ކުޑަކުޑަ ފިހާރައެއްގެ ސޭޓަކަށް އިން ދެބައިއުމުރުގެ މީހަކު މި މައުޟޫއުގައި ބުންޏެވެ.
އެއީ ތެދެވެ. ކަން ހިނގާފައި އޮތް ގޮތުން އެހެން ނުބުނެވޭންވީ ސަބަބެއް ވެސް ނެތެވެ.
މިނިވަން މުއައްސަސާއެއް ގޮތުގައި އޮތް ނަމަވެސް އޭސީސީގެ މިނިވަންކަމާ މެދު ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރެއް ޔަގީނަށް ވެސް ނެތެވެ. އެއީ ޝައްކެއް ވެސް އޮތް ކަމެއް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުން އެ މުއައްސަސާއަކަށް އިތުބާރެއް ނުކުރެއެވެ. ދައްކާ ވާހަކަ ގަބޫލެއް ވެސް ނުކުރެއެވެ. މަޖިލީހުގެ ނައިބު ރައީސް އަހުމަދު ނާޒިމް ވެސް އޮކްޓޫބަރު 29 ގައި ބަހުސެއް ތެރެއިން ތަޅުމުގައި މި ވާހަކަ ވިދާޅުވިއެވެ.
އިސްލާހު ވާނީ ރައްޔިތުން ބޭނުންވީމާ
ދުނިޔޭގެ ތަހުޒީބު ގައުމުތަކުގައި ވައްކަމުގެ ހުތުރު ތުހުމަތުތައް ކުރެވުނީމާ މަގާމެއްގައި ހުންނަވާ ބޭފުޅެއް ނަމަ، ލަހެއްފަހެއް ނުކުރައްވާ އިސްތިއުފާ ދެއްވައެވެ. ބަޔަކު މީހުން ބުނުމުގެ ވެސް ކުރިން އަމިއްލައަށް ފެނިގެންނެވެ. އެއީ، އެންމެ ބޮޑު ސަބަބަކަށް ރައްޔިތުން ދެން އެ މީހާއަށް އިތުބާރު ނުކުރާނެކަމުގެ ބިރު އޮންނާތީއެވެ. އެއީ، ރައްޔިތުން ރުހޭނެ ކަމެއް ނޫންކަން ސާފުވާތީއެވެ.
ރާއްޖޭގައި ބަލަނީ ހަރުބަހެއް ވިދާޅުވެފައި، ކުރިއަށްވުރެ ގަދަކޮށް މަގާމުގައި ހުންނެވޭތޯއެވެ. އޭރު ވެސް މިހާރު ވެސްއެވެ.
މިދިޔަ މަޖިލީސް އިންތިޚާބުގައި މީހަކު ވޯޓުލަނީ: އެ އިންތިޚާބުގައި ކޮރަޕްޝަން ތުހުމަތުކުރެވޭ ގިނަ ބަޔަކު އިންތިޚާބުވި -- ފޮޓޯ/ މޫސާ ނަދީމް
"ރާއްޖޭގައި ވެސް ވާނީ އެހެން. ވައްކަމުގެ ތުހުމަތެއް އަންނަ ހިސާބުން ވެސް މުޅިން ބަރީއަނުވަނީސް ރައްޔިތުން ދެން އެ މީހަކު ނުހޮވާނެކަން ޔަގީންވީމާ ދެން ބިރުގަންނާނެ ވައްކަން ކުރަން. ތުހުމަތެއް ކުރެވުނީމާ މަގާމުގައި ހުންނާކަށް ވެސް ނުކެރޭނެ. ރައްޔިތުންގެ ފައިސާއަށް ޚިޔާނާތްވާކަށް ވެސް ނުކެރޭނެ،" ސިޔާސީ ދާއިރާގެ ތަޖުރިބާކާރަކު އޭނާގެ ހިޔާލު ކުރުކޮށް ވިދާޅުވިއެވެ.
"ރައްޔިތުންނަށް ވައްކަން އޯކޭ ވީމާތާ ބޮޑެތި ތުހުމަތުތައް ކުރެވޭ މީހުންނަށް ވޯޓު ދީފައި ހޮވަނީ. އެހެން އެކަން ކުރާހާ ދުވަހަކު ވައްކަމެއް ނުހުއްޓޭނެ،"
ޑިމޮކްރަސީ ގެނައި ފަހުން އަބަދު ވެސް އެއް ޕާޓީން އަނެއް ޕާޓީއަށް ވަގަށް ގޮވައެވެ. އެކަކު އަނެކަކަށް ވެސް ވަގަށް ގޮވައެވެ. އަމުދުން ތުހުމަތުތައް ކުރެވޭ ބޭބޭފުޅުން އެހެން ބޭބޭފުޅުންނާ ދިމާއަށް ވަރަށް ބާރަށް އެ ފާޑުގެ ތުހުމަތުތައް ގޮވައި ހައްދަވައެވެ.
އެކަމަކު، ދުވަހަކު ވެސް އެ ގެއްލޭ ފައިސާއެއް ނުހޯދެއެވެ. މީހަކަށް 'ހައްގު' އަދަބެއް ވެސް ނުދެވެއެވެ.
އެނގޭ ކަމަކީ ރައްޔިތުންގެ ފައިސާއެއް އެތައްއެތައް ބިލިއަނެއް އެކި އިރު މަތިން، އެކި ބޭފުޅުން މަތިން ކައިފި ކަމެވެ. އެ ފައިސާ އަނބުރާ ނުލިބޭ ކަމެވެ. އެކަކު އަނެކަކަށް ވަގަށް ގޮވުން ފިޔަވާ އިތުރު ކަމެއް ނުއެއް ކުރެއެވެ. އެސެޓް ރިކަވަރީ ކޮމިޝަންތައް ހަދައިގެން ވެސް ފައިސާއެއް ނުއެއް ހޯދެއެވެ. އިތުރަށް މިލިއަނުން ޚަރަދުވުން ނޫން ކަމެއް ވެފައި ނެތެވެ.
ވެރިން، ވައްކަން ކުރުން ހުއްޓާނީ ރައްޔިތުން އެ ކަމަށް ނޫނެކޭ ބުނީމައެވެ. ވައްކަމުގެ ތުހުމަތުކުރެވޭ 'ބޭބޭފުޅުން'ނަށް ނޫނެކޭ ބުނީމައެވެ. ވައްކަމަށް ނޫނެކޭ ބުނީމައެވެ. ސާފު ލީޑަރުންނަށް ފުރުސަތު ދިނީމައެވެ. އެ ނޫނިއްޔާ އަބަދު ވެސް ތިބެންޖެހޭނީ އެކަކު އަނެކަކަށް ވަގަށް ގޮވައިލަ ގޮވައިލައެވެ. ފިޔަވަޅެއް ނޭޅޭނެއެވެ. ދުވަހަކު ވެސް ވައްކަންކުރުން ނުހުއްޓޭނެއެވެ. ގެއްލޭ ފައިސާއެއް އަނބުރާ ނުވެސް ހޯދޭނެއެވެ. މި އޮތީ ވާ ގައުމެކެވެ.