ރަށެއްގެ ސްކޫލެއްގެ ޓީޗަރެއް ގާތުގައި އޭއައިގެ ވާހަކަ އަހައިލީމެވެ. އެ މީހާއަށް އެއީ މާ ކަމުދާ ކަމެއް ނޫނެވެ. ބުނީ ވެސް ސްކޫލު ކުދިންނަށް އޭއައި ކުރަންވީ މަނަލޭއެވެ. އެ ބޭނުންކުރާ މީހުންގެ ސިކުނޑި ގަބުވާ ކަމަށް އެ މީހާ ބުނެއެވެ. ކިހާ މޮޅު ދިރާސާވެރިއެއް ވީމާތާއެވެ.
މިއީ ކުޑަކުދިން މުސްތަގުބަލަށް ތައްޔާރުކޮށްދޭން ބޮޑު މުސާރަ ދީގެން ބަހައްޓާފައި ހުރި މީހެއްގެ ހިޔާލެވެ.
"އެނގޭތަ؟ އަހަރެމެން ރަށު ސްކޫލުގައި ނުހުރޭ ޕީސީއެއް ވެސް ކުދިންނަށް ކޮމްޕިއުޓަރު ކްލާސްގަނޑު ނަގައިލާނެ. އެބަތިއްބޭ މައުސްއެއް ބޭނުންކުރަން ނޭނގޭ ކުދިން،" ޒުވާން އުމުރުގެ 500 އެއްހައި މީހުން އުޅޭ ރަށަކަށް އުފަން މީހަކު އޭއައިގެ ވާހަކަދައްކަމުން ބުންޏެވެ.
ދުނިޔެ އަންނަނީ އަތުނުވާހާ ހަލުވި ދުވެލީގައި ކުރިއަރަމުންނެވެ.
އެމެޒޯން ކަހަލަ ބޮޑެތި ކުންފުނިތަކުން ކަސްޓަމާ ސާވިސްގައި މިހާރު ވެސް ބޭނުންކުރަނީ އޭއައިިއެވެ. ކުދި ވިޔަފާރިތަކުން ވެސް ޓްރެންޑްތަކާއި މާކެޓު ދިރާސާކުރަން އޭއައި މިހާރު ވެސް ބޭނުންކުރެއެވެ. ސެންސަރުތަކާއި ކެމެރާތައް ބޭނުންކޮށްގެން ޓްރެފިކް ތޮއްޖެހުން ހައްލުކުރަން އެމެރިކާގެ ލޮސް އެންޖެލަސްއާއި ޗައިނާގެ ވެރިރަށް ބެއިޖިން ފަދަ ސިޓީތަކުގައި ބޭނުންކުރަނީ އޭއައިއެވެ.
ކުދިކުދި ސާޖަރީތައް ކުރަން ސިއްހީ ދާއިރާގައި ވެސް އޭއައި ބޭނުންކުރެއެވެ. އަމުދުން، ކިޔަވައިދޭން ދުނިޔޭގެ ތަހުޒީބު ގައުމުތަކުގައި އޭއައި ބޭނުންކުރާތާ އެތައް ދުވަހެއް ވަނީއެވެ.
ޓީޗަރު ބުނީ އޭއައި މަނާކުރަންވީއޭ
ދުނިޔެ އަންނަނީ ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ފަސޭހަވަމުންނެވެ. ކުރީގައި ނަވަތަ ދަސްކޮށްގެން އުޅުނަސް، ޖީބުގައި އޮންނަ ފޯނުން ހިސާބު ހަދައިލެވޭހާ ވަރުވީ އިހަށް ދުވަހެވެ. އެ ފަސޭހަ އައީމާ، ކޮންމެ ކުއްޖަކު ނަވަތަ ދަސްކުރާކަށް ނުޖެހެއެވެ. އެއީ ބޭނުން ކަމެއް ނޫނެވެ.
"އަހަރެން ލެސަން ޕްލޭނާއި އެހެން ބައެއް ކަންކަމުގައި ވެސް އޭއައިގެ އެހީ ހޯދަން. އެކަމަކު، އެހެން ބައެއް ޓީޗަރުންނަށް އެ ގޮތް ކަމަކު ނުދޭ،" ޒުވާން ޓީޗަރަކު ބުންޏެވެ.
ކްލާސްރޫމެއްގައި ކުދިންތަކެއް: މިހާރުގެ ކިޔަވާ ކުދިން ވަޒީފާގެ މާހައުލަށް ނުކުންނައިރު އޭއައި އޮންނާނީ ހުރިހާ ސިނާއަތަކަށް ފެތުރިފައި -- ސަން ފޮޓޯ/ ފަޔާޒު މޫސާ
ޒަމާން މި އޮތީ ބަދަލުވެފައެވެ. އޭއައި ޓެކްނޮލޮޖީ ކުރިއަރަމުން އަންނަ ދުވެލީގައި ހިފަހައްޓާލުން ނޫން ގޮތެއް އިންސާނުންނަކަށް ނޯންނާނެއެވެ. އެ ޓެކްނޮލޮޖީ ކުރިއަރަމުން އަންނައިރު، އޭގެ އެހީގައި އިންސާނުން އެއަށްވުރެ ކުރިއަށް ދިއުން ނޫން ގޮތެއް ވެސް ނޯންނާނެއެވެ.
ވާނެ ގޮތަކީ މިއީއެވެ. ދެން ކިޔަވައިގެން އަންނަ ކުދީންނަށް އޭއައިއޭ ބުނީމާ ނޭނގެންޏާ އެ ކުދިންނަށް ވަޒީފާ ދޭންވީ ސަބަބެއް ނެތެވެ.
މިހާރު ވެސް ފޮޓޯއެއް ހަދަން ވިޔަސް، ވީޑިއޯއެއް ހަދަން ވިޔަސް، އެއްޗެއް ލިޔަން ބޭނުންވިޔަސް، ވަކި މައުޞޫއެއްގައި ދިރާސީ މައުލޫމާތެއް ހޯދާލަން ބޭނުންވިޔަސް، އޭއައިން އެކަން ކޮށްދެއެވެ. ކާރުތައް އެ ދުއްވަނީ އޮޓޯޕައިލެޓުގައެވެ. ލެއްވިއްޔާ ލެއްވި ކަމެއް ޒާމާނާ އެއްގޮތަށް، އެނބުރި ބަދަލުވަނީއެވެ.
އެކަމަކު، ފައްޓަމުން މި ބުނި ޓީޗަރު ބުނީ އެއީ ކޮސް އެއްޗެކޭއެވެ.
"އޭއައި ބޭނުންކުރީމާ ކުދިން ސިކުނޑި ބޭނުންކުރަން ދަހެއްނުވޭ. އެ ކުދިން ގަބުވަނީ. ސިކުނޑި ހިނގާލެއް ދަށްވަނީ. ކޮންމެ ކަމަކަށް އޭއައި ބޭނުންކުރަނީ. އެއްވެސް ކަމަކަށް ސިކުނޑިއެއް ބޭނުމެއް ނުކުރޭ،" މި ބުނާ ޓީޗަރުގެ ވާހަކައަކީ މިއީއެވެ.
އޭނާ ބުނާ ގޮތުން އޭއައި ވާންވީ ދުރެވެ. އެއާ ގާތްވެގެން، އޭގެ އެހީގައެއް ނުކިޔެވޭނެއެވެ. ނޫނެކެވެ. ހަގީގަތް މުޅިން ތަފާތެވެ. އޭއައިއާ ދުރެއް ނުވެވޭނެއެވެ. އެއާ ނުލާ އަމުދުން ނުވެސް ކިޔޭވެނެއެވެ. އެއީ، އޮޔާ ދެކޮޅަށް ފެތުން ކަހަލަ ކަމެކެވެ. މަންޒިލަށް ދެވުމަށް ވުރެ ވަރުބަލިވެ، ކަނޑުވުން މާ ގާތްވާނެއެވެ.
މުސްތަގުބަލަކީ އޭއައި
ދުނިޔެ އޭއައިއަށް ފައްކާވެ، އެންމެން ލޯ އަޅަނީ އެ ދިމާއަށެވެ. ދުނިޔޭގެ ބޮޑެތި ކުންފުނިތަކުން އިންވެސްޓްކުރަނީ އެއަށެވެ. ނަތީޖާ ވެސް ރަނގަޅެވެ.
ދުނިޔޭގެ އިގުތިސާދަށް 2030 ވަނަ އަހަރުގެ ނިޔަލަށް އޭއައިން 15 ޓްރިލިއަން ޑޮލަރަށް ވުރެ ބޮޑު ހިއްސާއެއް ވާނެ ކަމަށް ތަފާސްހިސާބުތައް ދައްކައެވެ. އޭގެ ތެރެއިން 6.6 ޓްރިލިއަން ޑޮލަރަކީ އޭއައިގެ ސަބަބުން އުފެއްދުންތެރިކަން ރަނގަޅުވުމުގެ ސަބަބުން ލިބޭ ފައިދާއެވެ.
ކުރިއަރަމުން އަންނަ ކުންފުނިތަކުގެ 90 އިންސައްތަ ކުންފުނިތަކުން މިހާރު ވެސް އިންވެސްޓްކުރަނީ އޭއައިއަށެވެ.
މަސައްކަތް ބުރަވެގެން ޝަކުވާ ކުރި ޓީޗަރަށް އޭއައި ކަމުނުދިޔަސް، ދިރާސީ ނަންބަރުތައް ބުނާ ގޮތުން އޭއައިގެ ސަބަބުން ޓީޗަރުންގެ މަސައްކަތުގެ ބުރަކަން 20 އިންސައްތައަށް ދަށްކުރެވޭނެއެވެ. މިއީ ވަރަށް އާދައިގެ ދެތިން ހިސާބެކެވެ. ބޭނުންވީ އޭއައި ކުރިއަރަމުން އަންނަ ދުވެއްޔާއި އެއަށް މީހުންދޭ އަހަމިއްޔަތުކަން ކޮންމެ ވެސް ވަރަކަށް ބުނެދޭށެވެ.
އެކަމަކު، ޔުނެސްކޯއިން މިދިޔަ އަހަރު ތައްޔާރުކުރި ރިޕޯޓެއްގައި ވާގޮތުން ދުނިޔޭގެ 90 އިންސައްތަ ދަރިވަރުންނަށް އޭއައި ތައުލީމަށް ފުރުސަތެއް ނުލިބެއެވެ.
ރާއްޖޭގައި ވެސް ކަން އޮތީ އެހެންނެވެ. ކިޔަވާ ގިނަ ކުދިންނަށް އޭއައި ކިޔަވައެއް ނުދެއެވެ. އެ ބޭނުންކުރާކަށް އާބާދީގެ ގިނަ ބަޔަކަށް ނޭނގެއެވެ. އޭއައި ރެގިއުލޭޓެއް ވެސް ނުކުރެއެވެ. މުސްތަގުބަލަށް ތައްޔާރުވާން ސްކޫލުތަކަށްދާ ކުދިންނަށް އެ ތަންތަނުން އޭއައިގެ ނަން ވެސް ނީވެއެވެ.
އޭއައި ކުރިއަރަނީ ރޮކެޓް ސްޕީޑުގައި؛ އެ ނޭނގެންޏާ ނުކިޔެވުނީ
މިހާރު އޯލެވެލް ހަދަމުން އަންނަ ދަރިވަރުން ނޫނިއްޔާ 8،9 ގައި ކިޔަވާ ކުދިން ބޮޑެތި ވެގެން، ވަޒީފާއަކާ ހަމައަށްދާއިރު އޭއައި އޮންނާނީ މުޅި ދުނިޔެ އާރާސްތުކޮށްފައެވެ. ރޮބޮޓުތަކާއި އެ ނޫން ވެސް ޓެކްނޮލޮޖީތައް ފައްކާވެ، ކުރިއަރަމުން އަންނައިރު، ހުރިހާ ދާއިރާއަކުން ވެސް މިހާރު އިންވެސްޓްކުރަނީ އޭއައިއަށެވެ.
ދިވެހިބަހުން ވެސް މިހާރު އޭއައިގެ ގިނަ ފީޗާތައް ހުރެއެވެ.
ޖަވާބު އެކެޑެމީން ތައްޔާރުކުރި ދިވެހިޖީޕީޓީން މިހާރު ވެސް ދައްކާ ވާހަކަ ލިޔުމަށް ބަދަލުކޮށްދެއެވެ. އެކި މީހުން ދައްކާ ވާހަކަ ވަކިވަކިން ލިޔެދެއެވެ. ޔައުމިއްޔާ ލިޔަން ބައެއް ސަރުކާރު އޮފީސްތަކުގައި ކުދިން ބޭތިއްބުމުގެ ބޭނުމެއް މިހާރަކު ނެތެވެ.
އޭގެ އަނެއް ކޮޅު ވެސް ދިވެހިޖީޕީޓީގައި ފޯރުކޮށްދެއެވެ. ލިޔެލީމާ އަޑަށް ވެސް ބަދަލުކޮށްލެވެއެވެ. ސިޓީއެއް، ވާހަކައެއް، ނޫނީ މަޒުމޫނެއް ލިޔަން ވެސް އެއިން އެހީ ހޯދެއެވެ.
ޖައްވުގެ ދިރާސާތަކުން ފަށައިގެން ކެފޭ ރެސްޓޯރެންޓްތަކުގެ ވޭޓަރުކަމާ ހަމައަށް އޭއައި ފޯރައިފިއެވެ. އަންނަން އޮތީ އޭއައިގެ ރަން ޒަމާނެވެ. ދުނިޔެ އޭއައިއާ ނުލާ ނުހިނގާ ހިސާބަށް އެ މި އޮތީ ތަރައްގީވެފައެވެ. ހުރިހާ ސިނާއަތްތަކުން ވެސް އަންނަނީ އޭއައިއަށް އިންވެސްޓްކުރަމުންނެވެ. މުޅި ދުނިޔެ މި އަންނަނީ އޭއައިއަށް ބަދަލުވަމުންނެވެ.
އެހެންވީމާ އޭއައި ނޭނގިއްޖެއްޔާ ހަމައެކަނި ވަޒީފާއެއް ނުލިބޭނީއެއް ނޫނެވެ. ދުނިޔޭގައި ނުވެސް އުޅެވޭނެއެވެ. އެ ދަސްކުރުން ނޫން ގޮތެއް ނޯންނާނެއެވެ. ކުރިއަރާނީ ވެސް އެ އެނގިގެންނެވެ.
އޭއައިއަކާ ދުރެއް ނުވެވޭނެއެވެ. އެއާ ނުލާ ދެން ނޫޅެވޭނެއެވެ.