ހިޔާލީ ވާހަކައެއް ލިޔުމުން އެއީ ގާނޫނީ ގޮތުން އުފެދިފައިވާ ސަރުކާރު ވައްޓާލަން އުޅުނުކަމަށް ނިންމައި ޖަލަށްލައި އެތައް އަދަބެއް ދިން ދުވަސް މާޒީވެ ހިނގައްޖެއެވެ. ނޫސްވެރިއަކު ލިޔެލާ ހިޔާލަކީ ސަރުކާރު ވައްޓާލަން އުޅުން ކަމަށް ސިފަ ކޮށް ވޭންދެނިވި އަނިޔާ ދިން ދުވަސް ވެސް ނިމިއްޖެއެވެ. އިންފޮމޭޝަން މިނިސްޓްރީން ނޫސްވެރިންގެ ކަންކަން ބަލައި އަދަބު ދޭ އުސޫލު ދިވެހީންނަށް ކަމަކު ނުދެއެވެ. ރައީސް މައުމޫން އަބްދުލްގައްޔޫމުގެ ވެރިކަމާ ދެކޮޅަށް ދިވެހީން ނުކުމެ އާ ގާނޫނުއަސާސީއެއްގެ ދަށުން އެތައް މިނިވަންކަމެއް ހޯދީ އެ ބޭނުމުގައެވެ.
ނަމަވެސް ޑީއާރުޕީ ފިކުރުގެ ވެރިކަމެއް ރާއްޖެއަށް އަންނަ ކޮންމެ ފަހަރަކު ހަމަ އެއްކަލަ އިންފޮމޭޝަން މިނިސްޓްރީގެ އުސޫލު ހިންގައި ނޫސްވެރިންގެ މިނިވަންކަން ހަނި ކުރަން މަސައްކަތް ފަށައެވެ. ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީންގެ ވެރިކަމުގައި އެކަން ކުރެއްވީ ބްރޯޑްކާސްޓިން ކޮމިޝަން މެދުވެރިކޮށެވެ. އަބުރު ގާނޫނެއް ހަދައި އެ ސަރުކާރުން ނުރުހޭ މީޑިއާތައް މިލިއަނުން ޖޫރިމަނާ ކުރީ އެ މަގުންނެވެ.
ޑީއާރުޕީ ފިކުރުގެ މިސަރުކާރުން އަނެއްކާ މިވަނީ ސީދާ ހަމަ އެ މަސައްކަތް އެގޮތަށް ފަށައިފައެވެ. އެގޮތުން އަމިއްލަ ގޮތުން ވާދަކުރައްވައިގެން ތުޅާދޫ ދާއިރާއަށް އިންތިޚާބުވި މެންބަރު އަބްދުﷲ ހަންނާން އަބޫބަކުރު މިވަނީ ނޫސްވެރިކަމުގެ މިނިވަންކަން ވަރަށް ބޮޑަށް ހަނި ކުރެވޭ ގޮތަށް ބިލެއް ތައްޔާރުކޮށް މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅުއްވައިފައެވެ.
މިނިވަން ނޫސްވެރިކަމަށް ހުރަސްއެޅޭ ބިލް ހުށަހެޅުއްވި ތުޅާދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަބްދުﷲ ހަންނާން އަބޫބަކުރު--- ފޮޓޯ: މަޖިލިސް
'މޯލްޑިވްސް މީޑިއާ އެންޑް ބްރޯޑްކާސްޓިން ކޮމިޝަންގެ ގާނޫނު'ގެ ނަމުގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅި މި ބިލުގައި ހިމަނާފައިވަނީ މޯލްޑިވްސް ބްރޮޑްކާސްޓިން ކޮމިޝަން (އެމްބީސީ) އާއި މޯލްޑިވްސް މީޑިއާ ކައުންސިލް (އެމްއެމްސީ) އެއްކޮށްލައި އާ ކޮމިޝަނެއް އުފެއްދުމަށެވެ. އެކަމަކީ ކިތަންމެހާ ވެސް ރަނގަޅު، އަދި ކޮންމެހެން ވެސް ކުރަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް ގޯހަކީ އާ ކޮމިޝަން އުފެއްދުމަށް ހަންނާން ހުށަހަޅުއްވާފައިވާ ގޮތެވެ.
އެ ބިލުގައިވާ ގޮތުން އަލަށް އެކުލަވައިލާ ކޮމިޝަނުގެ ހަތް މެންބަރުންގެ ތެރެއިން ހަތަރު މެންބަރުން އައްޔަން ކުރާނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ނަން ފޮނުއްވައިގެނެވެ. ކޮމިޝަންގެ ރައީސާއި ނައިބު ރައީސް ކަނޑައެޅުމުގެ ބާރު ވެސް ލިބެނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށެވެ. ބާކީ ތިން މެންބަރުން އިންތިޚާބު ކުރަން ޖެހެނީ މީޑިއާތަކަށެވެ. އެހެންކަމުން މުޅި ކޮމިޝަންގެ ފުލް މެޖޯރިޓީ އޮތީ ރައީސްގެ އަތްޕުޅުގައެވެ.
ރައީސްގެ ބާރުގެ ދަށުން ހިންގާ އެ ކޮމިޝަނަށް ދިނުމަށް ހަންނާން ހުށަހަޅުއްވާފައިވަނީ ނޫސްވެރިންނަށް އަދަބު ދެވުމެވެ. އެގޮތުން ސުލޫކީ މިންގަނޑު އެކުލަވައިލުމުން ތަކުރާރުކޮށް މިންގަނޑާ ޚިލާފުވާ މީޑިއާތައް ޖޫރިމަނާ ކުރުމާއި، ލައިސަންސް ހިފެހެއްޓުމާއި، މާފަށް އެދެން އެންގުން ފަދަ ބާރުތައް ވެސް ކޮމިޝަނަށް ލިބެއެވެ.
ސުލޫކީ މިންގަނޑާ ތަކުރާރުކޮށް ޚިލާފުވެއްޖެ މީޑިއާއެއް ނަމަ 5،000 ރުފިޔާއާއި 50،000 ރުފިޔާއާ ދެމެދުގެ އަދަދަކުން ޖޫރިމަނާ ކުރެވޭނެއެވެ. އަދި ވަކިވަކި ނޫސްވެރިން ވެސް 5،000 ރުފިޔާއާއި 10،000 ރުފިޔާއާ ދެމެދުގެ އަދަދަކުން ޖޫރިމަނާ ކުރެވޭނެއެވެ.
ގޯސްވާ ހިސާބަކީ ކޮބާ؟
މި ބިލް ހުށަހެޅުއްވި މަގުސަދަކީ މިނިވަން ނޫސްވެރިކަން ކުރިއެރުވުން ކަމަށް ހަންނާން ވިދާޅުވި ނަމަވެސް ފޮރުވިފައި އޮތް ހަގީގަތަކީ މިއީ ސީދާ ސަރުކާރުން މީޑިއާތައް ކޮންޓްރޯލް ކުރަން ކުރަމުން އަންނަ މަސައްކަތެއް ކަމެވެ.
ސަރުކާރުގެ ފުރިހަމަ ކޮންޓްރޯލް އޮތް ކޮމިޝަނަކުން ނޫސްވެރިންގެ މައްސަލަތައް ބަލަންވީމާ ދެން ވާނެ ގޮތާމެދު ވިސްނާށެވެ. ސަރުކާރުން ނުރުހޭ އެއްޗެއް ލިޔެ ނުވަތަ ހާމަ ކުރާ ކޮންމެ ފަހަރަކު އެ ނޫސްވެރިއަކަށް އަދަބު ލިބޭނެއެވެ. އޭގެ ނަތީޖާއަކަށްވާނީ ސަރުކާރުން ރުހޭ އެއްޗެއް ނޫން އެހެން އެއްޗެއް ނޫސްތަކުން ގެނެސް ނުދެވުމެވެ. މިއީ މިނިވަން ނޫސްވެރިކަމަށް ހުރަސްއެޅި، ހަގީގީ މައުލޫމާތު ފޯރުވުމަށާއި ސަރުކާރަށް ފާރަވެރިވެ، ސަރުކާރު ޖަވާބު ދާރީ ކުރުވަން ނޫސްވެރިންނަށް ހުރަސް އަޅަން ކުރާ ކަމެކެވެ.
މި ރާއްޖޭގައި ކަންވާ ގޮތަށް ބަލާއިރު ރައީސް އައްޔަން ކުރާ މެންބަރުން ހަމަ ޔަގީނުން ވެސް އިސް ކުރާނީ ސަރުކާރުގެ މަސްލަހަތެވެ. ރައީސް މައުމޫންގެ އިންފޮމޭޝަން މިނިސްޓްރީ އާއި ރައީސް ޔާމީންގެ ބްރޮޑްކާސްޓިން ކޮމިޝަނަކީ އޭގެ ހެއްކެވެ. އެތަންތަނުން މިނިވަން ނޫސްވެރިކަން ގެއްލުވާލީ ސަރުކާރުގެ މަސްލަހަތުގައެވެ.
ރައީސް ކޮންޓްރޯލް ކުރާ މިފަދަ ކޮމިޝަނަކުން ނޫސްވެރިންގެ ކަންކަން ބަލަން ފެށުމުން، ތަފާތު ހިޔާލުތަކަށް ފުރުސަތެއް ނުލިބޭނެއެވެ. އެފަދަ ކައުންސިލަކުން ސަރުކާރަށް ފާޑުކިޔާ މީޑިއާތައް ސެންސަރުކޮށް ނުވަތަ އަދަބުދީ، ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާއި ޑިމޮކްރެޓިކް ވާހަކަތަކަށް ހުރަސް އަޅާނެކަން އެއީ ޔަގީން ކަމެކެވެ.
އެހެން އެކަން ހިނގުމުގެ ނަތީޖާއަކަށް ވާނީ ނޫސްވެރިން ނާޒުކު މައުޟޫޢުތަކުން ދުރުހެލިވުމެވެ. ލިބިދާނެ އަދަބަކަށްޓަކައި ކިތަންމެ ބޮޑު ކޮރަޕްޝަނެއް ސަރުކާރުން ހިނގިޔަސް އަދި ނާއިންސާފު ކަންކަން ކުރިޔަސް އެކަންކަން ހާމަ ކުރަން ޖެހިލުންވާ ނޫސްވެރިން އުޅެދާނެއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން އާއްމުންނަށް ހަގީގީ މައުލޫމާތު ލިބުމަށް ހުރަސްތައް އެޅިގެން ދާނެއެވެ. ގިނައިން ނުވަތަ މުޅިންހެން އިވޭނީ ސަރުކާރުން އިއްވަން ބޭނުންވި އަޑެއް އެކަންޏެވެ. މިއީ ހުދުމުހުތާރު ވެރިކަންތަކުގެ މައިގަނޑު ސިފައެކެވެ.
ނޫސްވެރިކަމަށް ހުރަސް އަޅާނަމަ އެއީ ބައިނަލްއަގުވާމީ ދުނިޔޭގައި ރާއްޖޭގެ އަގު ވެއްޓޭނެ ކަމެކެވެ. ޕްރެސް ފްރީޑަމް އިންޑެކްސްތަކުގައި ރާއްޖޭގެ ރޭޓިން ދަށްވާނެއެވެ. މިއީ އެހެން ގައުމުތަކުން ރާއްޖޭގެ ސަރުކާރު ބަލައިގަންނާނެ ގޮތް ވަރަށް ބޮޑަށް ތަފާތު ވާނެ ކަމެކެވެ.
މިކަން އޮންނަންވީ ކޮން ގޮތަކަށް؟
މިހާރު ރާއްޖޭގައި މިއޮތީ މީޑިއާގެ ސެލްފް ރެގިއުލޭޓަރީ ނިޒާމެކެވެ. ނޫސްތަކުގެ މައްސަލަތައް ބަލާ މީޑިއާ ކައުންސިލްގައި ތިބެނީ ނޫސްތަކުން ހޮވާ ބައެކެވެ. ނަމަވެސް ބްރޯޑްކާސްޓިން ކޮމިޝަނަކީ މިހާރު ވެސް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ނަން ފޮނުވައިގެން މެންބަރުން އައްޔަން ކުރާ ތަނެކެވެ. މިހާރު މިއޮތް ގޮތުން ވެސް މީޑިއާ ކައުންސިލަށް ވުރެން ބްރޯޑްކާސްޓިން ކޮމިޝަނަށް ސަރުކާރުން ނުފޫޒުތައް ފޯރުވޭ މިންވަރު ބޮޑުވެއެވެ.
ރައީސްގެ ފުރަތަމަ ރަސްމީ ދަތުރުފުޅަށްފަހު ނޫސްވެރިންނާ ވާހަކަދައްކަވަނީ -- ފޮޓޯ/ ރައީސް އޮފީސް
މީޑިއާ ކައުންސިލަށް މެންބަރުން އިންތިޚާބު ކުރުމުގައި މިހާރު ވެސް މައްސަލަތަކެއް އެބަހުރެއެވެ. ނޫހުގެ ގޮތުގައި ރަޖިސްޓްރީ ކޮށްފައިވާ ހަގީގީ ނޫހަކަށް ނުވާ އެތައް ތަނަކަށް ވޯޓުގައި ބައިވެރިވެވޭތީއެވެ. އެއީ އިސްލާހު ކުރަން ޖެހޭ އުސޫލެކެވެ. އަދި މިހާރު މައްސަލަ ބަލައި ފިޔަވަޅު އަޅަން ވެސް މީޑިއާ ކައުންސިލަށް ވެސް ހުރަސްތަކެއް ހުރެއެވެ. އެއީ ގާނޫނީ ގޮތުން ބައެއް ބާރުތައް ހިފަހައްޓާފައިވާތީއެވެ.
ގަބޫލު ކުރަން ޖެހޭ ހަގީގަތަކީ މީޑިއާތަކަކީ ހަރުކަށި އުސޫލުތަކަކުން އޮބަހެއްޓޭނެ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. ހިޔާލުފާޅު ކުރުމަކީ މިނިވަންކަމަކާ ގުޅިފައިވާ ކަމަކަށްވާއިރު އެކަން ކުރަން ވާނީ މީޑިއާތައް ބައިވެރިވެގެން ސެލްފް ރެގިއުލޭޓް ކުރާ ނިޒާމަކުންނެވެ. އެއްވެސް ގޮތަކަށް ސަރުކާރާއި މަޖިލީހާއި އެހެން ވެސް ސިޔާސީ މީހުން އޭގެ ތެރެއަށް ވަދެގެނެއް ނޫނެވެ. ދުނިޔޭގެ ތަހުޒީބީ ގައުމުތަކުން އެކަން ކުރާ ގޮތަކީ އެއީއެވެ.
މޯލްޑިވްސް ޖާނަލިސްޓްސް އެސޯސިއޭޝަން (އެމްޖޭއޭ)ގެ ހުށަހެޅުމަކީ މީޑިއާ ރެގިއުލޭޓު ކުރަން އުފައްދާ އާ ކޮމިޝަންގެ ތިން ބައި ކުޅަ ދެ ބައި އޮންނަން ވާނީ މީޑިއާތަކާއި މަދަނީ ޖަމިއްޔާތައް ތަމްސީލުވާ ގޮތަށް ކަމަށް ހެދުމެވެ.
މިނިވަން އަދި ޒިންމާދާރު ނޫސްވެރިކަމެއް ކަށަވަރު ކުރުމަށްޓަކައި ގިނަ ގައުމުތަކުން ސެލްފް ރެގިއުލޭޝަން ނުވަތަ މިނިވަން ރެގިއުލޭޓަރީ ބޮޑީތައް އުފައްދައެވެ.
އިނގިރޭސި ވިލާތުގެ ޕްރެސް ކޮމްޕްލެއިންޓްސް ކޮމިޝަން (ޕީސީސީ) އަކީ އެޑިޓޯރިއަލް ކޮންޓެންޓާ ގުޅޭ ޝަކުވާތައް ބަލަހައްޓާ ސެލްފް ރެގިއުލޭޓަރީ ބޮޑީއެކެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި 2014 ވަނަ އަހަރު އިންޑިޕެންޑެންޓް ޕްރެސް ސްޓޭންޑާޑްސް އޯގަނައިޒޭޝަން (އައިޕީއެސްއޯ) އުފެއްދިއެވެ. މި މޮޑެލްގައި ބާރު އަޅަނީ ސީދާ ސަރުކާރުގެ ކޮންޓްރޯލް ނެތި އިންޑަސްޓްރީގެ އިސްނެގުމުގެ ދަށުން ކަންކަން ބެލުމަށެވެ.
ޖަރުމަނުގެ ޕްރެސް ކައުންސިލް ހިންގަނީ ވޮލަންޓަރީ ސެލްފް ރެގިއުލޭޓަރީ ބޮޑީއެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެ ތަނުން ޝަކުވާތަކަށް ހައްލު ހޯދައި، ނޫސްވެރިކަމުގެ މިންގަނޑުތައް ދަމަހައްޓައެވެ. އެއީ ސަރުކާރުގެ ނުފޫޒެއް ނެތި އަދުލުވެރިކަމާ އެކީގައި ބެލެހެއްޓުމުގެ ކަންކަން ކަށަވަރުކުރެވޭ ގޮތަށެވެ.
ނޯވޭ ވެސް ހަމަ އެގޮތެވެ. އެ ގައުމުގެ ޕްރެސް ކޮމްޕްލެއިންޓްސް ކޮމިޝަން (ޕީއެފްޔޫ) އަކީ ސަރުކާރުގެ ނުފޫޒެއް ނެތި އެތިކަލް ޖާނަލިޒަމް ޕްރޮމޯޓްކޮށް، ނޫސްވެރިކަމާ ދެކޮޅަށް ހުށަހެޅޭ ޝަކުވާތައް ބަލާ މިނިވަން މުއައްސަސާއެކެވެ.
ރާއްޖޭގައި ވެސް ގާބިލް މީހުން އެބަތިއްބެވެ. ނުފޫޒު ނުފޯރުވޭ މީހުން ވެސް އެބަތިއްބެވެ. އަދި ގިނައީ ޕްރޮފެޝަނަލް މީހުންނެވެ. އެހެންކަމުން ސަރުކާރުން މީގެ ތެރެއަށް ނުވަދެ އުފައްދާ ކޮމިޝަނަކުން މީޑިއާގެ ކަންކަން ބެލޭނެކަން އެއީ ޔަގީން ކަމެކެވެ. ދެއްވަންވީ އެ ފުރުސަތެވެ.
ހަންނާންގެ މި ބިލް އަދި ކިރިޔާ ހުށަހެޅީއެވެ. މި ބިލް ގާނޫނަކަށް ހެދުމަށް އަދި ބަހުސްކުރުމާއި ކޮމެޓީގެ މަރުހަލާގެ އިތުރުން ތަޅުމުގައި ވެސް ގިނަ މަޝްވަރާތަކެއް ހިނގާނެއެވެ. މި ބިލްގެ މައްސަލަ ބޮޑުވެފައިވާއިރު ރައީސް ޑރ. މުޙައްމަދު މުއިއްޒު އިއްޔެ ވަނީ ނޫސްތައް ކޮންޓްރޯލް ކުރުމަކީ ގަބޫލުކުރައްވާ ކަމެއް ނޫން ކަމަށް ވިދާޅުވެފައެވެ.
މިހާތަނަށް ކަން ހިނގާފައިވާގޮތާއި އިވިފައިވާ އަޑުތަކާއި ފެންނަ މަންޒަރުތަކުން ހަމަ ގައިމުވެސް މިއުޅެނީ ރަނގަޅު މަގުސަދެއްގައި ނޫންކަން ސާފެވެ. ފޮރުވިފައިވާ މަގުސަދަކީ މިނިވަން ނޫސްވެރިކަމަށް ހުރަސް އެޅުންކަން ޔަގީނެވެ. މިއީ ބަލައިގަނެވޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ.