ދިވެހިބަހުގައި އެންމެ އަކުރަކުން ވެސް މާނައެއް ދޭހަވާ ލަފުޒު އުފެދިފައި ހުރެއެވެ. ފަހަރެއްގައި މިއީ އެހެނިހެން ބަސްބަހަށް ވެސް ލިބިފައިވާ ސިފައަކަށް ވެދާނެއެވެ. އެހެނަސް މިއީ ދިވެހިބަހަށް ލިބިފައިވާ އާދަޔާ ޚިލާފު ރީތި ސިފަތަކުގެ ތެރެއިން ސިފައެކެވެ. އެންމެ އަކުރެއްގައި ބޭނުންކުރެވޭ ފިއްޔެއްގެ ސަބަބުން އެ އަކުރަށް މާނައެއް ލިބި، އަދި އެ ފިލި ބަދަލުކޮށްލުމުން އިތުރު މާނައަކަށް ފުރޮޅިގެން ދާދިއުމަކީ ބަހުގެ ނަލަކަން ފެންނަ ކަމެކެވެ. ތިރީގައި ނަކަލު ކޮށްލައިފައިވާ ދެ ލަފުޒާ މެދު ފުންކޮށް ވިސްނައިވަޑައިގަންނަވާށެވެ.
މާ:
ދިވެހި ބަސްފޮތުގައި މި ލަފުޒުގެ މާނައެއް ކަމުގައި ބަޔާންކޮށްފައި ވަނީ، "ހުޅަނގު މޫސުމުގެ ދިހަ ވަނަ ނަކަތް، މިއީ އޮގަސްޓް 11އިން 23އަށް އަންނަ ނަކަތެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި ވިއްސާރަ ނަމަވެސް މަޑު ނަކަތެކެވެ. އިހުމީހުން ބުނާ ގޮތުން އަހުލިހަ ނަކަތް ގަދަވެއްޖެނަމަ، މާ ނަކަތް ވެސް ގަދަވާނެއެވެ." މިއީ އެންމެ އަކުރެއްގައި އާބާފިލި ޖެހުމުން އެ އަކުރުން އުފައްދައިދީފައިވާ މާނައެވެ. މިއަދުގެ ޒަމާނީ ކުދީންނަށް މި ލަފުޒުގެ މާނަ އާއި އެ މާނައިގައި ބުނާ ނަކަތް ވަކިކުރާން ވެސް ދަތިވާނެއެވެ. ހަމައެކަނި ޒަމާނީ ކުދީން އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. އަޅުގަނޑަށް ވެސް މި ލަފުޒުގައި ބުނާ ނަކަތަކީ ކޮބައިކަން ދެނެގަންނާކަށް ފަސޭހައެއް ނޫނެވެ.
މޫ:
އިސްވެ ދެންނެވި އަކުރުގެ ފިލި ބަދަލުކޮށްލަމާ ހިންގަވާށެވެ. މި ފަހަރު ވެސް ދެމޭ ފިއްޔެކެވެ. އެއީ، އޫބޫފިއްޔެވެ. އެ ފިލި ޖެހީމާ ކިޔާނީ، "މޫ" އެވެ. ބަސްފޮތުގައި މި ލަފުޒުގެ ތިން މާނައެއް ލިޔެފައި ވެއެވެ.
- ގަސްގަހާ ގެއްސާއި ވެޔޮވެލާ ވެލީގެ ބުޑުން ފަޅައިގެން ބިމުގެ ތެރެއަށް ދެމިފައިން ހުންނަ ބައި.
- ގަހަށް ކާނާ ހޯދައިދިނުމާއި، ގަސް ބިމުގައި ހިފިހުރުމުގެ ބާރެއްކަމުގައި ހިމެނޭ ބައި.
- ހަށިގަނޑުގައި އުފެދޭ ބަލިބަލީގައި މަސްގަނޑުގެ ތެރެއަށް ފެތުރެމުން ހެދެމުންދާ ރޮދިފަށްތަކެއްހެން ހުންނަބައި.
ތިން މާނައިން ވެސް މުސްތަޤިއްލު ތިން މާނައެއް އުފަންކުރުވައެވެ. އެކަމަކު ތިން މާނައިގައި ވެސް އެއްގޮތް ކަމެއް އެބަހުއްޓެވެ. އަދި މި ނޫނަސް އެއް އަކުރުގައި ތަފާތު ފިލިޖަހައިގެން މިނިވަން މާނަތައް އުފަންވާ އެތައް ލަފުޒެއް ދިވެހި ބަހުގައި ހުންނާނެއެވެ.
އެއް އަކުރުގައި ތަފާތު ފިލިޖަހައިގެން އެ އަކުރުން އުފެދޭ މާނައަށް ބަދަލު އަންނަ ފަދައިން، ދެ އަކުރުގައި ތަފާތު ފިލިތައް ޖަހައިގެން ތާފަތު މާނަތަކެއް އުފަންވާ ޚާއްސަ ދެ އަކުރެއްގެ ވާހަކަ މިއަދު ދައްކައިލާ ހިތްވެއްޖެއެވެ. އެ ދެ އަކުރު އަޅުގަނޑަށް ޚާއްސަވަނީ ދެ އަކުރުން އުފެދޭ މާނައިގައި އާދަޔާ ޚިލާފު ބާރުވެރިކަމެއް ހިމެނޭތީއެވެ. އަކުރުގެ ކޮންމެ ތާކު ކޮންމެ ކަހަލަ ފިއްޔެއް ޖެހިޔަސް މާނައެއް އުފެދޭނަމަ އުފެދެނީ ވަރުހުރި މާނައެކެވެ. ބާރުހުރި މާނައެކެވެ. ފަހަރެއްގައި ބާރެއް ނެތް މާނައެއް އުފަންނުވާ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. އެހެނަސް އަޣްލަބިއްޔަތަށް ކަންކަން ނިންމާ ޑިމޮކުރަސީގެ ދުވަސްވަރުގައި، މިކަން ވެސް އަޣްލަބިއްޔަތަށް ނިންމީމާ، ބުނެވޭނީ ހަމަ އަޅުގަނޑު އިސްވެ ދެންނެވި ގޮތަށެވެ. އެހެންވީމާ، ދެ އަކުރު، އެހެނީ "ވރ"ގައި ފިލިތައް ޖަހައިގެން މާނަކުރެވޭ ގޮތްތަކަށް ކަޅި ހިންގައިލަމާތޯއެވެ؟
ވަރަ:
މި ދެ އަކުރުގައި ވެސް އަބަފިލި ޖެހީމާ ފަސް މާނައެއް ހިމެނޭކަމަށް ދިވެހި ބަސްފޮތުގައި ބަޔާންކޮށްފައި އެބައޮތެވެ. އެ ފަސް މާނަ ތިރީގައި ނަކަލުކޮށްފައި އެ ވަނީއެވެ.
- އުދުހޭ އެއްޗެހީގެ ފިޔަ
- މުއިރު.
- ދުނިދަނޑި ލަނބަން ޖަހައިފައި ހުންނަ ފަށް.
- މަޑައިގައި ޖަހާ އެތިފަށް.
- ބާރު.
މި ފަސް މާނައިގައި އެއްގޮތްކަމެއް ހުންނާނެއެވެ. އެއީ އެއިން ކޮންމެ މާނައެއްގައި ވެސް އެ ބުނާ އެއްޗެއްގައި އެކުލެވޭ ވަރުގަދަ ކަމެވެ. ބާރުހުރި ކަމެވެ. އުދުހޭ އެއްޗަކަށް އުދުހުމުގެ ބާރު ލިބެނީ ފިޔައިންނެވެ. ފިޔަ ބިންދައިގެން ދިޔައިމައި އެއަށް ލިބިފައިވާ އުދުހުމުގެ ބާރު ނެތިދެއެވެ. އެހެނީ، ދޫނީގެ ވަރަ ބިނދުނީމާ އެ ދޫންޏަކަށް ނުއުދުހެވޭނެއެވެ. ދޫނިތަކަށް އެހައި މައްޗަށް އުދުހުމުގެ ބާރު ލިބެނީ، ވަރައިންނެވެ. އެހެނީ ދޫންޏަށް އުދުހުމުގެ ބާރު ލިބޭ ކަމަށް މާނަކުރެވެނީ، ދިވެހިބަހުގެ "ވރ" ގައި އަބަފިލި ޖެހީމައެވެ. ބާރުގަދަ ތާއެވެ؟
ދެ ވަނަ މާނައިގައި އޮތް ލަފުޒުގެ މާނަ އެހައި ފަސޭހަ ނުވެދާނެއެވެ. އެއީ، އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރާ އަޑު އިވުން ތަދު ލަފުޒެކަށް ވީމައެވެ. މުއިރުގެ މާނައަކީ، "ކެޔޮގަހުގެ ބަނޑުފަތުންނާއި ފަންވަތް ފަދަތަކެތީގެ ކައިރިފަށުން ނަގާ ރޮއްޖެއްހާ ހިމަ ފަށެއް" އެވެ. ކިތަންމެ ހިމަ ނަމަވެސް ރޮއްޖެއްހާ ހިމަ އެ ފަށުގައި ބާރު ހުރެއެވެ. އެ ފަށުގެ ހިމަ މިނާ ބަލައިފައި އޭގެ ބާރު ދެރައެއް ނުވާނެއެވެ. ތިންވަނަ މާނައާއި ހަތަރުވަނަ މާނައިގައި ވެސް ބާރު ހުންނާނެއެވެ. ދުނިދަނޑިލަބައިލުމަށް ޖަހާ ފަށެއްގައި ބާރު ހުންނާނެއެވެ. އަދި މަޑައިގައި އައްސައިގެން ގެންގުޅޭ އެތިފަށުގައި ވެސް ބާރު ހުންނާނެއެވެ. ފަސްވަނަ މާނައަކީ، ހަމަ "ބާރު" އެވެ. އެހެންވީމާ، "ވރ" ގައި އަބަފިލި ޖެހީމާ ހާދަހާވާ ބާރުގަދަވެއެވެ.
ވަރި
ކުރީ ލަފުޒާ ޚިލާފަށް މި ފަހަރު އެއް އަކުރުގެ ފިލި ބަދަލުކޮށްލީއެވެ. އެއީ، "ރ" ގައި އަބަފިލި އޮތް ތަނަށް އިބިފިއްޔެއް ލީއެވެ. އެ ގޮތަށް ބަދަލުކޮށްލީމާ އުފެދެނީވާ ލަފުޒެކެވެ. މި ލަފުޒުގެ ހުރި ވަރުގަދަކަން ނިކަން ދެކެބަލާށެވެ. މި ލަފުޒު އެހެނީ "ވަރި" ދުލުން ފާޅުވުމާ އެކު، ތަރިއާއި ހަނދާއި ހަނދުވަރު ގަންދީ ހުވައިކޮށްފައި ކުރި ހުރިހައި ހުވާތަކެއް އުވިދެއެވެ. ހިމުން ހުދު ދޮންވެލި ދުނޑިމަތީ ދެއްކި ހުރިހައި "ދަޅަ"ތަކެއް އޮއްސިދެއެވެ. މުޅި ހަޔާތް ގުރުބާންކޮށްލުމަށް އަހުދު ކަށަވަރުކޮށް އަތާއަތް ޖެހި ހަނދާން ނައްތައިލައެވެ. ބައެއް މީހުން "ވަރި"ގެ ސަބަބުން ހޭ ބުއްދިފިލައި ދެއެވެ. އަރުން އެއްޗެއް ނުދިރެއެވެ. އާވާރާއަކަށް ވެ ދިވާނާވެދެއެވެ. މޮޔައަކަށް ބަދަލުވެ އެކަނި ވާހަކަދައްކަން މަޖުބޫރުކޮށްލައެވެ. ބައެއް ހާލަތްތަކުގައި ނަފުސު ވެސް ގުރުބާންކޮށްލައެވެ. އަޅެ އެންމެ ދެ އަކުރަކަސް އޭގައި ހާދަހާ ބާރެއް، ހާދަހާ ވަރެއް ހުރީތާއެވެ. އާއެނކެވެ. "ވަރި" އެހެނީ، ކާވެނީގެ ގޮށް މޮހޭމޮހުމަކީ ހަމަ ހަގީގަތުގައި ވެސް ބާރު ހުރި ވަރުހުރި ކަމެކެވެ. އަސަރުހުރި ކަމެކެވެ. އެއީ ލަފުޒުގެ ވަރުގަދަ ކަމެވެ.
ދިވެހިބަސްފޮތުގައި "ވަރި" މީގެ ވެސް ފަސް މާނައެއް ލިޔެފައި ވެއެވެ. އެއިން ކޮންމެ މާނައަކުން މި ދެންނެވި ފަދަ ބާރެއް އެކުލެވޭ ގޮތެއް ނުވެއެވެ. އެހެނަސް އެންމެން ދަންނަ "ވަރި" މި ލަފުޒުން އުފެދުނީ އެހެން ލަފުޒުތަކުގެ ބާރުދެރަކަން ފިލައިދާނޭ ފަދަ ވަރުގަދަ މާނައެކެވެ.
"ވރ" ގައި އިތުރު ފިލިތައް ޖަހައިގެން މާނައިން އުފެދޭ ބާރުވެރިކަން އަމިއްލައަށް އަޖުމަބަލައިލެވިދާނެއެވެ. ދިވެހިބަސްފޮތަށް ވެދެވަޑައިގަންނަވާށެވެ. އަމިއްލަފުޅަށް ކުރައްވާން ދަތިނަމަ، އަޅުގަނޑު ތިޔަ ބޭފުޅުންނަށް ދެން ހުށަހަޅައިދޭ ކޮލަމުގައި އެ ދެ އަކުރުން އުފެދޭ އެހެން ލަފުޒުތަކުގެ ވާހަކަ ހުށަހަޅައިދޭނަމެވެ. އެއީ ހަމަ ދިވެހިބަހުގެ ރީތި ސިފައަކަށް ވީމައެވެ. އެހެނަސް މި ވަގުތަށް ވަކިވުމުގެ އިޒުނަދެއްވާށެވެ.