ދެހާސް ފަސް ވަނަ އަހަރު ނުވަތަ އެއާ ގާތްކުރާ އަހަރެއްގެ ތެރެއިން މަހެކެވެ. އެކުވެރިންނާއެކު ހިބަރު ބާނަން ދާން ނިންމާފައި އޮތް ރެއެކެވެ. އެކުވެރީންނަށް ގަޑި ކިޔައިފައި އޮތް ގޮތަށް، އެންމެން ވެސް އިސްލާމީ މަރުކަޒަށް ފަތިސް ނަމާދަށް ދިއައިމެވެ. އެކުވެރީންގެ ގޮތުގައި އަޅުގަނޑާ އެކު ބައިވެރިވީ، އޭރުގެ އަޙުމަދިއްޔާ އިސްކޫލުގެ ޕުރިންސިޕަލް ގަހާ އަޙުމަދު ސަޢީދާއި މިހާރުގެ ފިޝަރީޒް ކޮލެޖުގެ ޑީން ޑރ އަޙުމަދު ރިޔާޒު ޖައުހަރީއެވެ. އެންމެން ދަންނަ ނަމުން ނަމަ "ގަހާ އާއި ޖައުބެ" އެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ތިން މީހުންނާއެކު އިތުރަށް ދާ ގޮތަށް އޮތީ ދޯނީގެ ކައްޕިއެވެ. އެއީ އާދަމް ސަމީރެވެ. އަޅުގަނޑުގެ އާއިލީ ގުޅުމުން ނަމަ ކޮއްކޮގެ ފިރިމީހާއެވެ. ހަނދާންވާ ގޮތުން އަދި ވެސް އިތުރު އެކަކު ދޯނީގައި ފަޅުވެރިއެއްގެ ގޮތުން އުޅެއެވެ. އެހެންވީމާ ޖުމުލަ ފަސް މީހުން ހަމަވެއެވެ.
ފަތިސް ނަމާދު ނިންމާފައި، އެންމެން ވެސް ދިޔައީ ފުރުމުގެ ކުރީން ކަރު ތެތްމާލުމުގެ ބޭނުމުގައި މާލެއަށް މަޝްހޫރު ބޮޑު ހޮޓަލަށެވެ. މަސްމާރުކޭޓު މައްޗަށެވެ. ދޯނި ވެސް އޮތީ މާރުކޭޓާ ދިމައިގައި ވީމާ، ސައި ނިމޭ ގޮތަށް ލަސްނުކޮށް ދޯންޏަށް އެރޭ ގޮތަށް ދޯނި އޮތީ "ރެޑީ"ގައެވެ. ލަސްނުކޮށް އަވަހަށް އަންނާށޭ ބުނާ ފަދައިންނެވެ.
ފާޑެއްގެ ނޫ ދަވާދެއް ލައިފައި ހުރި ސިޑިއަކުން މައްޗަށް އަރާ، އެންމެން ދަންނަ ބޮޑު ހޮޓަލަށް ވަން އިރު ކަމަކު ދާކަށް ނެތެވެ. ބޭރު ބިދޭސީ ވެއިޓަރުން އަވަދިނެތި ކޮޅުކޮޅަށް ހަރަކާތްތެރިވަމުން ދިޔައެވެ. ތިން ހަތަރު ސައި ތަށި އަތްމަތީގައި ބަހައްޓައިލައިގެން "ބޭބޭ ތަންކޮޅެއް" ގޮވަމުން ހަރުހިނގުމުގައި ހަރަކާތްތެރިވަމުން ދިޔައެވެ. އެ ތަން ފެނުނީމާ ހަނދާނަށް އައީ، ޗަރުކޭސް ޝޯއެއްގައި އޭނާގެ ފަރިތަކަން ދައްކަން މަސައްކަތްކުރާ ގޮތެވެ. ނަލަ ހެދި ރީތި ހެދުމެއް ގައި ހުރި ހަމަ އެކަކު ވެސް ނުފެނެއެވެ. މުޅިން ވެސް ފެނުނީ "ދިވެހި މަސްވެރީން"ނެވެ. ބޮލުގައި ކޯރި އަޅައިފައި ތިބި މީހުންނެވެ. ފާޑުފާޑުގެ ޒަމާނީ ތޮފި އަޅައިފައި ތިބި ޒަމާނީ ކުދީންނާއި މީހުން ވެސް މަދެއް ނޫނެވެ. އަތްކުރު ގަމީހެއް ލައި، މުންޑެއް އަނދެފައި، މޭޒެއް ކައިރީގައި އިށީނދެ އިން އުމުރުން ދުވަސްވެފައި ހުރި މީހަކާއި ހަމަ އެ އުމުރުގެ އެހެން ދެ މީހަކާއެކު ސައިތަށްޓަށް އިންސާފުކުރާ މަންޒަރު ވެސް ފެނުނެވެ. ފަތިސް ނަމާދު ނިންމައިފައި ގެއަށް ދިއުމުގެ ކުރީން ބަނޑަށް އެއްޗެއް ލެވޭތޯ ބަލަނީއެވެ. ފަހަރެއްގައި މުސްކުޅި އުމުރަށް ދިޔަ އިރު އެ މީހުންނަށް ސައި ހަދައިފައި ސައިބޯން ގޮވައިލާނެ "ޙަޔާތުގެ ބައިވެރިއަކު" ނެތީ ތާއެވެ. ދަރީން ތިބި ކަމުގައި ވީނަމަވެސް، އެއީ ޒަމާނީ ތަރައްޤީއާއި ތަހުޒީބަށް ހޭނިފައިވާ ދަރީން ކަންނޭނގެއެވެ.
ކުޑައިރުކޮޅަކަށް ޖަޒުބާތުގެ އޮއިވަރެއްގައި ބެހިގެން ދިޔައެވެ. ޖިސްމު ހަރަކާތްކުރިއަސް، ސިކުނޑި އުދުހުނީ އެ އުމުރަށް ދާ އިރު ތިމާއަށް ވާނެ ގޮތަކާމެދުއެވެ. ސިއްސައިގެން ދިޔައީ، ގަހާ ސަޢީދުގެ އަޑަށެވެ. ތިހެން ހުންނާނެހާ އިރެއް ނެތެވެ. އަވަހަށް އަންނާށޭ ހަރު އަޑުން ގޮވައިލިއެވެ. ލަސްވެއްޖިއްޔާ އިރު އަރަންވާ އިރަށް ބޮޑު ކަޅިއަކަށް ނުނުކުމެވޭނެއެވެ. ހިބަރުތައް ބަނޑުފުރައިގެން ދިޔައިމާ ހުންނާނީ ވެފައެވެ.
އަވަސް ހިނގުމެއްގައި ގޮސް އެ މީހުން އިށީނދެ ތިބި މޭޒުކައިރީގައި ހުހަށް ހުރި ގޮޑީގައި ޖައްސައިލައިފީމެވެ. ރަނގަޅަށް ނީށީނދެވެނީސް ބޭރު ބިދޭސީއެއް އައިސް، ގެންނަންވީ ކޮން އެއްޗެއް ތޯ ސުވާލުކޮށްލައިފިއެވެ. ހުނި ރޮށްޓާ މަސްހުނި ގެންނާށޭ ބުނެފީމެވެ. ރަނގަޅަށް ބުނެ ނުނިމެނީސް ނެތޭ ބުނެފިއެވެ. އެހެންވިއްޔާ ހެދިކާ ގެންނާށޭ ބުނެފީމެވެ. އާއެނކޭ ކިޔައިފައި ބޯ ހޫރައިލައިފައި އަވަސް ފިޔަވަޅުތަކާއެކު ދުރަށް ހިނގައިގެންފިއެވެ. އެހާ އަވަހަށް އޭނާ އަހަރެންނާ ދުރަށް ދިޔައީތީ ވަރަށް އުފާވިއެވެ. އެއީ ބަޑުހައިވެފައި ހުރީމާ އަވަހަށް ހެދިކާ ލިބޭނެތީއެއް ނޫނެވެ. އެހެނަސް ރޭ ދަންވަރުން ފެށިގެން ހެދިކާ ހަދަން ބަދިގޭގައި އުޅުނީ އޭނާ ކަން ކަށަވަރުވާތީއެވެ. ޓީޝާޓުން ދާ ތިކި ނުޖަނީ، ޓީޝާޓު ބޯވީމާ ތޯއްޗެކެވެ.
ހެދިކާއަށް އިންތިޒާރު ކުރާކަށް މާކަ ގިނަ އިރެއް ނުވިއެވެ. ދެ ހެދިކާއަކާ ކަޅު ސައިތަށްޓެއް ގެނެސް މޭޒުމަތީ ބަހައްޓައިފިއެވެ. ސައިތަށި ބެހެއްޓި ގޮތުން ޖޯޑުގައި ހުރި ސައިން އެއްބައި ވަތުތަށްޓަށް ވެސް އެޅުނެވެ. ފަރުވާލެއް ނެތެވެ. ކަމެއް ވީ ހެނެއްވެސް އޭނާއަކަށް ހިއެއް ނުވެއެވެ. ބޯޖެހިތާ ނަގޫ ޖަހައިފައިދާ ބުޅަލަކަށް ވުރެ އަވަހަށް ވެއިޓަރު ކަލޭގެ އަނެއް މޭޒު ދަށަށް ހިނގައްޖެއެވެ. ހަމަ އެ ނޭވައިގައި ދެވަނަ ވެއިޓަރު އައިސް ގަހާ ސައީދާއި ޖައުބެ ކައިރީގައި ބޮޑު ސިންގާ ހުނި ރޮށްޓެއް ލައިފައިވާ ތަށްޓެއް ގެނެސް ބަހައްޓައިފިއެވެ. އާވިއަރައަރަ ހުރި ހޫނު ހުނި ރޮށްޓެކެވެ. އެއާ އެކު މީރު މަސްހުނި ތަށްޓެއް ވެސް ބަހައްޓައިފިއެވެ. ގަހާ ސަޢީދަށާއި ޖައުބެއަށް މަސްހުންޏާއި ހުނި ރޮށި ގެނެސްފައި މަށަށް އެ ނުގެނައިމާ ކުޑަކޮށް ހަށިގަނޑު ހޫނުވެލައިފިއެވެ. ވެފައި ހުރި ބަނޑުހައިކަމާއެކު އެ ހޫނު ކުޑަކޮށް ގަދަވިހެން ވެސް ހީވާން ފަށައިފިއެވެ.
ހެދިކާ ތަށި ބަހައްޓައިފައި ވޭޓަރުކަލޭގެ މާ އަވަސް އަރުވައިލައިފައި މި ތަނުން ރައްކާވީ، މި ސަބަބާހެދިތާއެވެ. އޭނާ ފެނޭތޯ ދެ ފަރާތް ބަލައިލި އިރު އެހެން މީހަކަށް ހުނި ރޮށްޓާއި މަސްހުނި ހިފައިގެން އަންނަތަން ފެނިއްޖެއެވެ. ގޮވައިލައިފީމެވެ. އަތުގައި ހުރި މަސްހުނި ތަށްޓާއި ހުނިރޮށި ޖެހިގެން ހުރި މޭޒު މަތީ ބަހައްޓައިފައި އަހަރުމެން ތިބި މޭޒާ ކައިރިވެލައިފައި އަހަރެން ކައިރީ ހުއްޓިއްޖެއެވެ. އޭނާ ކައިރިވީމާ އޭނާއަށް ގޮވުނު މޮޔަ ހީވިއެވެ. އެކަމަކު ހުނި ރޮށި ކާހިތް އޮތްލެއް ބޮޑު ކަމުން އެކަމަށް ކެއްކޮށްލީއެވެ.
ކަލޭ ބުނީމެއްނު ހުނި ރޮށްޓެއް ނެތޭ! ގަހާ ސަޢީދު ކައިރީގައި ތަށްޓަކަށް ލައިފައި ބާއްވައިފައި އޮތް ހުނި ރޮށްޓަށް އިޝާރާތްކޮށްފައި އަހަރެން އަހައިލައިފީމެވެ.
އާނ! ހުނިހުނި އެއީ ކޮން އެއްޗެއް. އެ ނުހުންނަނީ!
ދެން އެހެންވިއްޔާ މިއީ ކޮން އެއްޗެއް؟ ބަލަ މިއީ ކޮން އެއްޗެއްހޭ؟ މިއީ ހުނި ރޮށްޓެއްނޫން ތަ؟ ކުޑަކޮށް ހަރު އަޑުން އަހަރެންނަށް ބުނެވުނެވެ.
ކަލޭ ކޮން ވައްތަރު ހުންނަނީ! ތިޔައީ ހުނި ރޮށްޓެއް ނޫން! ކަލެއަށް ދިވެހި ނޭނގެނީ ދޯ؟ ތި ދިވެހި މީހާ ކިޔަނީ ޑިސްކު! ދިވެހިބަހުން ކިޔަނީ ޑިސްކު. ކަލޭ ދިވެހި ދަސްކުރޭ. ދިވެހި ނޭނގެނީ ނު ދޯ.
ދެން މި ހޮޓަލަށް އަންނަން ވާނީ ދިވެހިބަސް ކޮށްގެންނޭ ބުނެފައި ހަރުކަށި ހިކި އަމުރެއް ކޮށްފައި އޭނާ ހިނގައްޖެއެވެ. އަމިއްލަ ނަފުސަށް ފަޚުވެރިވެލައިފައެވެ.
ސައިބޮއި ނިމިގެން ގޮސް، ދޯނީގައި ހިބަރު ބާނަން ބޮޑު ކަޅީގައި އުޅުނުއިރު، އިރުއިރު ކޮޅާ ހިތަށް އަރަނީ އަހަރެންނަށް ދިވެހިބަސް ނޭނގޭ ކަމެވެ. ދިވެހި މާއްދާއިން ކުދީން ފެއިލްވަނީ ދިވެހި ނޭނގޭ މީހުން ދިވެހި ކިޔަވައިދޭތީ ކަމަށް ބުނެ، ގަހާ ސަޢީދާއި ޖައުބެ އަހުރެންނާ ވަރަށް ދިމާކުރިއެވެ. އެކަމަކު މި ދިމާކުރުންގަނޑުގެ ތެރޭގައި އެ ދުވަހު ދިރޭ މުށިމަސް ޖަހައިފައި ބޮއި އަޅައިގެން ބޮޑުކަޅިން ހެޔޮވަރުގެ 3 ހިބަރު އޮޑީގެ ހަފޮޅުން އެތެރެކޮށްލީމެވެ. ހަމަ ޔަގީނުން ވެސް ދިވެހިބަހުން ހިބަރަށް ކިޔަނީ ހިބަރެވެ. އެ ދުވަހު ބޭނީ ފަންގަނޑު ހިބަރެވެ. މަސްހިބަރާއި ކަންނެލި ހިބަރެއް އަތުވާ ގޮތެއް ނުވިއެވެ.