ހައްޖުގެ އެންމެ މުހިއްމު އަދި އެންމެބޮޑު ރުކުން އަދާ ކުރުމަށްޓަކައި ހައްޖުވެރިން ޢަރަފާތު ނުވަތަ އަރަފާގެ ބިމަށް މިއަދު ހިނގައްޖެއެވެ.
މިނާގައި ތިބި ހައްޖުވެރިން ޢަރަފާތުގެ ބިމަށް ދިޔުމުގެ ދަތުރު ފަށާފައިވަނީ ރޭގައެވެ. އާންމުގޮތެއްގައި އަރަފާތަށްދާގޮތަށް އޮންނަނީ ފަތިސްނަމާދަށް ފަހުގައި ކަމަށްވިޔަސް މަގުތައްތާށި ވާތީ ރޭގެ މެންދަމުން ފެށިގެން ހައްޖުވެރިން ވަނީ އަރަފާތަށް ދާން ފަށައިފައެވެ. އަދި އިރުއެރިއިރު ގިނަ ހައްޖުވެރިން އަރަފާތަށް ގޮސްފައިވާކަމަށާ މަދުބަޔަކު ހެނދުވެސް އަރަފާތަށް ގޮސްފައިވާކަމަށް ސައޫދީ ޚަބަރު ފަތުރާ ވަސީލަތްތަކުން ބުނެފައިވެއެވެ.
މިއަދަކީ އަރަފާތު ދުވަސް ނުވަތަ ހައްޖު ދުވަހެވެ. އެހެންކަމުން ހައްޖުވެރިން އަރަފާތުގައި ވަގުތުތައް ހޭދަކުރާނީ މާތް ﷲ ސުބްހާނަހޫ ވަތައާލާއަށް ތަލްބިޔާ ކިޔުމާއި އެކަލާންގެ ކިބައަށް ދުޢާކުރުމާއި ޛިކުރު ކުރުމާއި އަސްތަޣްފާރު ކުރުމާއި ކީރިތި ގުއަރާން ކިޔެވުންފަދަ ހެޔޮއަމަލުތައް ކުރުމުގައެވެ.
އަރަފާތު ފަރުބަދަ ކިރިތި ރަސޫލާ ހައްޖަތުލްވަދާއުގައި ޚުތްބާ ދެއްވީ މިތަނުގައި ތިރީގައި ހުންނަވައިގެން
އަރަފާތު ފަރުބަދަ (ޖަބަލް އަރަފާތު)
އަރަފާތުގައި ހުންނަ އެންމެ ތާރީޚީ ތަނަކީ ޖަބަލު އަރަފާތު ނުވަތަ ޖަބަލުއްރަޙްމާ އެވެ. މީގެ ސާދަ ގަރުނުގެ ކުރިން ކީރިތި ރަސޫލާ ކުރެއްވި މަޝްހޫރު ހައްޖު ކަމަށްވާ ހައްޖަތުލްވަދާއުގައި ކީރިތިރަސޫލާ ޚުތްބާ ދެއްވީ ޖަބަލުއްރަޙްމާ ނުވަތަ ޖަބަރު އަރަފާތުގެ ތިރީގައި ހުންނަވައިގެންނެވެ. އިސްލާމް ދީނުގެ މާތް ރިސާލަތު ފުރިހަމަކޮށް ދެއްވިކަމުގެ އާޔަތް ބާއްވާލެއްވީ އެކަލޭގެފާނު މިފަރުބަދައިގެ ތިރީގައި ހުންނަވަނިކޮށެވެ. މިހާރު އަރަފާތު ދުވަހުގެ ޚުތުބާ އިއްވަނީ މަސްޖިދުއްނަމިރާގައި މެންދުރު ނަމާދަށްފަހުގައެވެ. މިއީ ކީރިތި ރަސޫލާ (ސައްލައްﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ) ހައްޖަތުލް ވަދާއުގައި ދެއްވި ތާރީޚީ ޚުތުބާއަށް ތަބާވެ އެކަމަށް އިޤްތިދާ ވުމުގެ ގޮތުން ދޭ ޚުތުބާއެކެވެ. މުސްލިމުން ހައްޖުގެ އަޅުކަން ކުރަމުންގެންދަނީ ހައްޖަތުލްވަދާޢުގައި އެއްލައްކަ މުސްލިމުންނާއެކު އެކަލޭގެފާނު ހައްޖުކުރެއްވި ގޮތަށެވެ. އެއީ އެކަލޭގެފާނުގެ ސުންނަތަށް އިޤްތިދާވުމުގެ ގޮތުންނެވެ. އަރަފާތުގެ ބިމުގައި ހައްޖުވެރިން މެންދުރު ނަމާދާއި އަސްރު ނަމާދުކުރާނީ ގަސްރުކޮށް ޖަމްއުކޮށް (ޖަމްއު ތަގްދީމް) ކޮށެވެ. އެއީ ކީރިތި ރަސޫލާވެސް އަރަފާތު ދުވަހު މެންދުރުނަމާދާއި އަސްރު ނަމާދު ކުރެއްވި ގޮތެވެ.
އަރަފާތުގައިވާ މަސްޖިދުއްނަމިރާ
ޖިބްރީލްގެފާނު އިބްރާހީމްގެފާނުގެ ވަށައިގެން ތަވާފް ކުރައްވައި ދެބޭފުޅުން ތައާރަފްވެ ވަޑައިގަތީ އަރަފާތުގައި
އިބްރާހީމްގެފާނު މައްކާގައި އުޅުއްވި ދުވަސްވަރު އިބްރާހީމްގެ ފާނުގެ ވަށައިގެން ޖިބްރީލުގެފާނު ތަވާފް ކުރައްވައި ޖިބްރީލްގެފާނަކީ ކޮންބޭފުޅެއްކަން އިބްރާހީމްގެފާނަށް ތައާރަފްވެ ވަޑައިގެންނެވީ އަރަފާތުގެ ބިމުގައެވެ. އަރަފާތު ދުވަހަކީ މާތްﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މިބިންމަތީގައި ލެއްވެވި އެންމެ މާތް ދުވަހެވެ.
މިއަދުގެ ބޮޑުބައި ޢަރަފާތުގެ ބިމުގައި ހޭދަކުރުމަށް ފަހު އިރު އޮއްސޭންފެށުމުން ހައްޖުވެރިން ދާނީ މުޒްދަލިފާއަށެވެ. މި ރެއަކީ އަޟްޙާ ޢީދުވިލޭރެ އެވެ. މިރޭ ހައްޖުވެރިން ތިބޭނީ މުޒްދަލިފާގައެވެ. މުޒްދަލިފާއަކީ އަރަފާތާއި މިނާއާދެމެދު އޮންނަ ބިމެކެވެ. މުޒްދަލިފާއަށްގޮސް ހައްޖުވެރިން މަޣްރިބް ނަމާދާއި އިޝާނަމާދު ކުރާނީ ގަސްރުކޮށް ޖަމްޢުކޮށް (ޖަމްއު ތައުޚީރު) ކޮށެވެ. އެއްބަންގިއާއި ދެ ގަމަތް ދޭ ގޮތަށެވެ. އެއީ ކީރިތި ރަސޫލާ އަމަލުކުރެއްވި ގޮތެވެ. އެކަލޭގެފާނު އެގޮތަށް މުޒްދަލިފާގައި ނަމާދު ކުރެއްވީ މުޒްދަލިފާގައި އެދުވަސްވަރު ބިނާކުރެއްވި މަޝްއަރުލްހަރާމް މިސްކިތުގައެވެ.
މުޒްދަލިފާގައި ކީރިތި ރަސޫލާ ނަމަދުކުރެއްވި މިސްކިތް ކަމަށްވަ މަސްޖިދުލްމަޝްއަރުލް ހަރާމް
މުޒްދަލިފާގައި ރޭކުރުން
މުޒްދަލިފާގައި ނިދާލުމަށްފަހު ފަތިސްވުމުން ފަތިސްނަމާދުކުރުމަށްފަހު އެތަނުން ހިލަ ހޮވައިގެން މިރޭފަތިހު ހައްޖުވެރިން ދާނީ އަނެއްކާވެސް މިނާއަށެވެ. މުޒްދަލިފާއާއި މިނާއަކީ ވަރަށް ކައިރީގައިވާ ދެތަނެވެ.ދރުމިނަކީ ފަސް ކިލޯމީޓަރެވެ. އެހެންކަމުން މުޒްދަލިފާއިން މިނާއަށް ހައްޖުވެރިން އާންމު ގޮތެއްގައި ދާނީ ހިނގާފައެވެ. ނަމަވެސް އުޒުރުވެރިން ދާނީ ވެހިކަލްތަކުގައެވެ. ހައްޖުގެ މަޝާއިރުތައް ކުރިޔަށްދަނީ މިނާއާއި އަރަފާތާ އަދި މުޒްދަލިފާގެ އިތުރުން މައްކާގެ ހަރަމްފުޅުގައެވެ. ތަރްވިޔާގެ ދުވަހާ ހަމައަށް ބޭރުގައުމުތަކުން އެއްމިލިޔަން ނުވަލައްކަ ފަންސާސް އަށްހާސް ހައްޖުވެރިން މައްކާއަށް އައިސްފައިވާއިރު ސައޫދީގެ އެތެރެންވެސް އެތަށް ހާސްބަޔަކު މިނާއަށް ދާނެކަމަށް ހައްޖާބެހޭ ސައޫދީ އިދާރާތަކުން ބުނެފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް ސައޫދީގެ އެތެރޭން ހައްޖަށްދިޔަ މީހުންގެ އަދަދު ހާމަކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ.
ޖަމްރާތަކަށް ހިލައުކަނީ
ހައްޖުވެރިން އަރަފާތުން މުޒްދަލިފާއަށް އަދި މުޒްދަލިފާއިން މިނާއަށް ނަފްރާކުރުމާއި ހިލައުކުން
މިއަދުގެ އިރު އޮއްސޭއިރު ހައްޖުވެރިން އަރަފާތުން މުޒްދަލިފާއަށް ނަފްރާ ކުރާނެއެވެ. އަދި ފަތިހު މުޒްދަލިފާއިން މިނާއަށް ގޮސް ހައްޖުވެރިން އުޟްޙިޔާ ނުވަތަ ހަދްޔު ކަތިލާނެއެވެ. މިކަން ކުރިޔަށްގެންދާނީ ހައްޖުވެރިން ފައިސާ ދެއްކުމުން ކަމާބެހޭ ސައޫދީ މުއައްސަސާތަކުންނެވެ. އެއަށްފަހު ޖަމްރާތަކަށް ހިލަ އުކުމަށްޓަކައި ހައްޖުވެރިން އީދު ދުވަހުގެ އިތުރުން އަދި ތިން ދުވަސްވަންދެން މިނާގައި މަޑުކުރާނެއެވެ. އަދި ބޯބާލައި ނުވަތަ ކުރުކޮށް ބޯކޮށާނެއެވެ.
އަވަހަށް ތަހައްލުލުވާން ބޭނުންވާ ހައްޖުވެރިން ތިބޭނީ އެއްދުވަހު ނުވަތަ ދެދުވަހު އެވެ. އެއަށް ފަހު މައްކާގެ ހަރަމްފުޅަށްގޮސް ތަވާފުލް އިފާޟާކޮށް ސަޢްޔު ކުރުމުން ހައްޖުގެ އަޅުކަން ނިމުނީ އެވެ. ޢަރަފާތު ބިމަށް ދިޔުމުގެ ކުރިން ހައްޖުވެރިންވަނީ ކީރިތި ރަސޫލުﷲ ސައްލައްﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ސުންނަތަށް އިޤްތިދާ ވުމުގެގޮތުން މިނާއަށްގޮސް ތަރްވިޔާގެ ދުވަހުގައި މިނާގައި ތިބެފައެވެ.
ހައްޖުގެ މަޝްޢަރުތައް
ހައްޖުގެ މަޝްޢަރުތަކުގެ ތެރެއިން އަރަފާތުގެ ބިމަކީ މައްކާގެ ހަރަމްފުޅާ ވިހި ކިލޯމީޓަރު ދުރުގައިވާ ބިމެކެވެ. އެބިމުގެ ބޮޑުމިނަކީ ދިހައެއް ޕޮއިންޓް ހަތަރެއް އަކަ ކިލޯމީޓަރެވެ. އެބިން ވަކިވާގޮތަށް ސައޫދީންވަނީ ފާހަގަތައް ޖަހާފައެވެ. މުޒްދަލިފާއަކީ މައްކާގެ ހަރަމްފުޅާ ބާރަ ކިލޯމީޓަރު ދުރުގައިވާ ބިމެކެވެ. މުޒްދަލިފާގެ ބޮޑުމިނަކީ ބާރައަކަ ކިލޯމީޓަރެވެ. މަސްޖިދު މަޝްޢަރުލްހަރާމް ހުންނަނީ މުޒްދަލިފާގައެވެ. މިއީ މުޒްދަލިފާގައި ކީރިތި ރަސޫލާ ރޭކުރެއްވިއިރު ނަމާދުކުރެއްވި މިސްކިތްކޮޅެވެ. އަނެއްކޮޅުން މިނާއަކީ މައްކާގެ ހަރަމްފުޅުގެ އިރުން ފަސްކިލޯމީޓަރު ދުރުގައިވާ ތަނެކެވެ. ޖަމްރާތައް ހުންނަނީ މިނާގައެވެ.
ޖަމްރާތަކުގެ ސަރަހައްދުގައިވާ މަސްޖިދުލްޚައިފު ކީރިތި ރަސޫލާ އަގަބާގައި ބައިއަތު ހިއްޕެވީ މިތާކައިރީ ހިސާބެއްގައި
އަގަބާގައި ކީރތި ރަސޫލާ ބައިއަތު ހިއްޕެވީ ޖަމްރާތަކުގެ ސަރަހައްދުގައި
މިނާގައި ޖަމްރާތައް ހުންނަ ސަރަހައްދަކީ ކީރިތިރަސޫލާ ރަސޫލުކަމާގެން ފޮނުއްވިތާ ބާރަ ވަނައަހަރާއި ތޭރަވަނަ އަހަރު މަދީނާގެ އައުސް ވަންހައާއި ޚަޒްތަޖު ވަންހައިގެ މީހުންނާ އެކަލޭގެފާނު ބައްދަލުކުރައްވައި ބައިއަތު ހިއްޕެވި ސަރަހައްދެވެ.
އަގަބާގެ ފުރަތަމަ ބައިއަތު ހިއްޕެވީ އެކަލޭގެފާނު ރަސޫލުކަމާގެން ފޮނުއްވިތާ ބާރަ ވަނައަހަރު މަދީނާގެ ބާރަމީހުންނާއެކުގައެވެ. ރަސޫލުކަމާގެން ފޮނުއްވިތާ ތޭރަވަނައަހަރު އަގަބާގެ ދެވަނަ ބައިއަތު ހިއްޕެވީ މަދީނާގެ ހަތްދިހަ ފަސް މީހުންނާއެކުގައެވެ. އެއީ ހަތްދިހަ ތިން ފިރިހެނުންނާއި ދެ އަންހެނުން ހިމެނޭގޮތަށެވެ. ބައިއަތު ހިއްޕެވީ މަދީނާގައި އިސްލާމް ދީން ފެތުރުމަށާއި މަދީނާއަށް ހިޖްރަ ކުރެއްވުމަށް މަގުފަހި ކުރެއްވުމުގެ ގޮތުންނެވެ. އަދި މަޝްހޫރު ޚީފު މިސްކިތްވެސް ހުންނަނީ ޖަމްރާތަކުގެ ސަރަހައްދުގައެވެ.
މިނާއަކީ ދެފަރުބަދަ ދެމެދުގައި އޮންނަ ވާދީއެކެވެ. މިނާގެ ބޮޑުމިނަކީ ސޯޅަ ޕޮއިންޓް އަށެއް އަކަ ކިލޯމީޓަރެވެ. އެއީ މައްކާގެ ހަރަމްފުޅުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ބިމެކެވެ. މިނާއާއި މުޒްދަލިފާއާ ދެމެދު ހުންނަނީ ފަސް ކިލޯމީޓަރެވެ. މިނާގައި ހައްޖުވެރިން ތިބުމަށް ސާޅީސް ހަތަރު ހާސް ފޭލިގެ ޖަހާފައިވެއެވެ.