ސީރިއާގައި ހަރަކާތްތެރިވާ ހަތިޔާރު އެޅި ޖަމާޢަތް، ހަޔިއަތު ތަޙްރީރް އަލް-ޝާމް (އެޗްޓީއެސް)ގެ ހަނގުރާމަވެރިން އެ ގައުމުގެ ވެރިރަށް ދިމިޝްޤަށް އަރައިގަނެ ރައީސް ބައްޝާރް އަލް-އަސަދުގެ އާއިލާގެ ބައިގަރުނުވީ ވެރިކަން ވައްޓާލައިފިއެވެ.
ސޫރިއާގެ ދައުލަތުގެ ޓީވީން ވަނީ، ރައީސް ބައްޝާރު ވެރިކަމުން ދުރުކޮށް، ޖަލުތަކުގައި ބަންދުކޮށްފައި ތިބި އެންމެން މިނިވަންކޮށްފައިވާ ކަމަށް ބަޔަކު ބުނާ ވީޑިއޯއެއް އާންމުކޮށްފައެވެ.
އެ ބަޔާން ނެރެފައިވަނީ ހަނގުރާމަވެރިން ދިމިޝްޤަށް އެރުމާއެކު ބައްޝާރާއި އޭނާގެ އާއިލާ ދިމިޝްޤު ދޫކުރައްވައި ފިއްލަވާފައިވާކަން ސީރިއާގެ އިދިކޮޅު ހަނގުރާމަވެރިންގެ ވެރިޔާ ވިދާޅުވިތާ ގަޑިއެއްހާއިރު ފަހުންނެވެ.
ބައްޝާރު ފިއްލަވާފައިވާކަން ސީރިއަން އޮބްޒަވޭޓަރީ ފޯ ހިއުމަން ރައިޓްސްގެ ވެރިޔާ ރާމީ ޢަބްދުއްރަޙްމާނުވެސް ވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ. ވެރިކަން ދެމެހެއްޓުމަށް ބައްޝާރަށް އެންމެ ބޮޑަށް ވާގިވެރިވާ އީރާނުގެ ގައުމީ ޓީވީންވެސް ވަނީ ބައްޝާރު ދިމިޝްޤު ދޫކުރައްވައި ވަޑައިގެންފައިވާ ކަމަށް ބުނެފައެވެ.
އެކަމާ ގުޅިގެން ސީރިއާގެ ސަރުކާރުން ރަސްމީކޮށް މިހާތަނަށް އެއްވެސް އެއްޗެއް ހާމަކޮށްފައެއްނުވެއެވެ. ނަމަވެސް މި ކުއްލި ބަދަލާއެކު، ބޮޑުވަޒީރު މުހައްމަދު އަލް ޖަލާލީ ވަނީ ސޫރިއާގެ ރައްޔިތުން ހޮވާ ކޮންމެ ލީޑަޝިޕަކަށް އެއްބާރުލުން ދޭން ތައްޔާރަށް ހުންނެވި ކަމަށް އިއުލާނުކުރައްވައިފައެވެ.
ބައްޝާރުގެ ވެރިކަން ނިމުމަކަށް އައުމާއެކު ސީރިއާގެ ގިނަ ބަޔަކު އަންނަނީ އުފާ ފާޅުކުރަމުންނެވެ. މިސްކިތްތަކުގައި ނަމާދުކުރުމަށާއި، މައިދާންތަކުގައި އުފާފާޅުކޮށް ޝުއޫރު ފާޅުކުރުމަށް ގިނަ ބަޔަކު އެއްވެފައިވެއެވެ.
ސީރިއާގެ ރައީސް ބައްޝާރު އަލް އަސަދުގެ ވެރިކަން ވެއްޓުނު ކަމުގެ ޚަބަރާއެކު އެކި ސަރަހައްދުތަކުގައި މީހުން ދަނީ އުފާ ފާޅުކުރަމުން -- ފޮޓޯ/ ރޮއިޓާސް
"އަހަރެންގެ އިހުސާސްތައް ބަޔާންކުރަން ދަތި،" އުމުރުން 29 އަހަރުގެ ގާނޫނީ ވަކީލެއް ކަމަށްވާ އުމަރު ދާހެރް ބުންޏެވެ. "ބައްޝާރާއި އޭނާގެ ބައްޕަގެ ސަބަބުން އަހަރެމެންނަށް އެތައް އަހަރެއް ވަންދެން އުޅެން ޖެހުނު ބިރަށް ފަހު، އަދި އަހަރެން އުޅެމުން ދިޔަ ބިރުވެރިކަމާއި ބިރުވެރިކަމުގެ ހާލަތަށް ފަހު، އެކަން ނިމުމަކަށް އައުމުން އަހަރެންނަށް ގަބޫލެއް ނުކުރެވޭ."
މިއީ 2018 ވަނަ އަހަރަށް ފަހު އިދިކޮޅު ބާރުތައް ދިމިޝްޤަށް އެރި ފުރަތަމަ ފަހަރެވެ.
ސަރުކާރަށް ތާއީދުކުރާ ޝާމް އެފްއެމް ރޭޑިއޯއިން ރިޕޯޓްކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި ދިމިޝްގު އެއާޕޯޓް ހުސްކޮށް، ހުރިހާ ފްލައިޓް ދަތުރުތައްވެސް ވަނީ ހުއްޓިފައެވެ.
ނޮވެމްބަރު 27 ވަނަ ދުވަހު ފެށި ހަމަލާތަކުގައި ހަނގުރާމަވެރިން ވަނީ ހަލަބާއި ހަމާ ސިޓީގެ އިތުރުން ދެކުނުގެ ބޮޑެތި ސަރަހައްދުތައް ވެސް ހިފާފައެވެ.
ވޭތުވެދިޔަ ހަފުތާގައި ހަނގުރާމަވެރިންނަށް ލިބުނު ބޮޑެތި ކުރިއެރުންތަކަކީ ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގައި ލިބުނު އެންމެ ބޮޑު ކުރިއެރުންތަކެވެ.
ރައީސް ބައްޝާރު ކޮބާ؟
ސޫރިއާގެ ދައުލަތުގެ މީޑިއާތަކުން ވަނީ ބައްޝާރު އެގައުމުން ފިއްލަވާފައިވާ ކަމަށް ބުނެ ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ފެތުރިފައިވާ ވާހަކަތައް މީގެކުރިން ދޮގުކޮށްފައެވެ.
ބައްޝާރަށް ވާގިވެރިވާ އެކުވެރިންގެ އެހީތެރިކަން ލިބިފައި އޮތްނަމަވެސް ލިބިފައިވަނީ ވަރަށް މަދުންނެވެ. ރަޝިޔާ އުޅެނީ ޔޫކްރެއިން ހަނގުރާމައިގެ އަވަދިނެތިއެވެ. ބައްޝާރުގެ ސިފައިން ގިނަކަން ދައްކަން އެތައް ހާސް ހަނގުރާމަވެރިން ފޮނުވި ލުބުނާނުގެ ހަތިޔާރުއެޅި ޖަމާއަތް، ހިޒްބުﷲ ވަނީ އިސްރާއީލާ ދެމެދު ހިނގި ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން ބަލިކަށިވެފައެވެ. އަނެއްކޮޅުން އީރާނާށް ބަލާއިރު، އިސްރާއީލުން ގަވާއިދުން ދޭ ވައިގެ ހަމަލާތަކުގެ ސަބަބުން މުޅި ސަރަހައްދުގައި އީރާނުގެ ގާތްގަނޑަކަށް ހުރިހާ ސިފައިން ހަރަކާތްތެރި ވަނީ ހަނގުރާމައިގައެވެ.
އެމެރިކާގެ އިންތިޚާބީ ރައީސް ޑޮނަލްޑް ޓްރަމްޕް ހޮނިހިރު ދުވަހު ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ކުރެއްވި ޕޯސްޓެއްގައި ލިޔުއްވި ގޮތުގައި ސީރިއާ ހަނގުރާމައާ އެމެރިކާއިން ނުބެހޭނެއެވެ. އެމެރިކާގެ މިހާރުގެ ރައީސް ޖޯ ބައިޑަންގެ ގައުމީ ސަލާމަތާ ބެހޭ މުޝީރު ވެސް ވަނީ އެ ވެރިކަމުގައި ސީރިއާ ހަނގުރާމައަށް ވަދެގަތުމުގެ ވިސްނުމެއް ނެތް ކަމަށް ވިދާޅުވެފައެވެ.
ސަޢުދީ އަރަބިއްޔާ، ރަޝިޔާ، މިސްރު، ތުރުކީ އަދި އީރާން ހިމެނޭ ގޮތަށް މުހިންމު އަށް ގައުމެއްގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރުންނާއި އިސް ޑިޕްލޮމެޓުން ވަނީ ސީރިއާގެ މައްސަލައަށް ސިޔާސީ ހައްލެއް ހޯދުމަށް ގޮވާލާފައެވެ. އަދި އެއީ އަސްކަރީ ހަރަކާތްތައް ނިމުމަކަށް ގެނެސް އާންމުން ރައްކާތެރި ކުރުމަށް މަގުފަހިވާނެ ކަމެއް ކަމަށް އެ ގައުމުތަކުން ވަނީ ބުނެފައެވެ.
ބައްޝާރު ފިއްލެވި ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ބުނާ ނަމަވެސް، ވަޑައިގެންނެވީ ކޮން ގައުމަކަށް ކަމެއް މިހާތަނަށް ކަށަވަރުވެފައިނުވެއެވެ.
ސީރިއާގެ ރައީސް ބައްޝާރު އަލް އަސަދުގެ ވެރިކަން ވެއްޓުނު ކަމުގެ ޚަބަރާއެކު އެކި ސަރަހައްދުތަކުގައި މީހުން ދަނީ އުފާ ފާޅުކުރަމުން -- ފޮޓޯ/އޭއެފްޕީ
ބައްޝާރު ވެރިކަމުގައި ހުންނަވާތާ 24 އަހަރު ވެފައި ވާއިރު މިއީ އޭނާގެ ވެރިކަމުގެ ނިމުމުގެ އިތުރުން ސީރިއާ ކޮންޓްރޯލްކުރަމުން ދިޔަ ބައްޝާރުގެ އާއިލާގެ ވެރިކަމުގެވެސް ނިމުމެވެ. ބައްޝާރުގެ ކުރިން، މާޗް 14، 1971 އިން ފެށިގެން 2000 ވަނަ އަހަރަށް ވެރިކަން ކުރެއްވީ ބައްޕާފުޅު ހާފިޒުލް އަސަދެވެ. މިހާރު އުމުރުން 59 އަހަރުގެ ބައްޝާރު ވެރިކަމަށް ގެނައުމަށް، ވެރިކަން ކުރާ މީހެއްގެ އެންމެ ހަގު އުމުރު ސީރިއާގެ ގާނޫނުއަސާސީން އޭރު ވަނީ 40 އިން 34 އަހަރަށް ދަށްކޮށްފައެވެ.
ސީރިއާގައި ދާޚިލީ ހަނގުރާމަ ފަށާފައި ވަނީ 2011 ވަނަ އަހަރު، އަސަދުގެ ސަރުކާރާ ދެކޮޅަށް އެ ގައުމުގެ އާންމު ރައްޔިތުން ތެދުވުމާ ގުޅިގެންނެވެ.
ސީރިޔަން އޮބްޒަވޭޓަރީ ފޯ ހިޔުމަން ރައިޓްސްއިން ބުނާ ގޮތުގައި، އެ ހަނގުރާމައިގައި މަރުވެފައިވާކަން ކަށަވަރު ކުރެވޭ މީހުންގެ އަދަދު 507,000 އަށްވުރެ މައްޗަށް އަރައެވެ.
ބައްޝާރަކީ ކާކު؟
ދިމިޝްޤަށް އުފަން ބައްޝާރު، ދިމިޝްޤުގެ މެޑިކަލް ސްކޫލުން ޑިގްރީ ހާސިލް ކުރެއްވުމަށްފަހު، ލޮލުގެ ބަލިތަކަށް ޚާއްސަ ޑޮކްޓަރަކަށް ވުމަށް އިނގިރޭސިވިލާތުގައި ތައުލީމު ހާސިލުކުރައްވަން ފެއްޓެވިއެވެ. ނަމަވެސް އޭނާގެ ބޭބެ ނިޔާވުމާ ގުޅިގެން ބައްޝާރު އެނބުރި ގައުމަށް ވަޑައިގަތީއެވެ.
ބައްޕަގެ ބަދަލުގައި ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަންނަވާނީ ދޮށީ ބޭބެ ބާސެލް އަލް އަސަދު ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ލަފާކުރި ނަމަވެސް ކާރު އެކްސިޑެންޓެއްގައި ބާސެލް ނިޔާވުމާ ގުޅިގެން ބައްޝާރަށް ވެރިކަން ލިބުނެވެ.
ބައްޝާރުގެ މައްޗަށް ވަނީ ހަނގުރާމައިގެ ދުވަސްވަރު ސީރިއާގެ އެތެރޭގައި ކެމިކަލް ހަތިޔާރު ބޭނުންކުރުމާއި މަޖުބޫރުކޮށްގެން ކުރުދީން އެ ގައުމުން ބޭރުކުރުން ފަދަ އިންސާނީ ޙައްގުތަކާ ޚިލާފު އެތައް ކަމެއްގެ ތުހުމަތުތަކެއް ކޮށްފައެވެ.