ލޭއޮހޮރުވުމަށް އަހަރެއް: މިއީ އަނިޔާވެރިކަމުގެ އިންތިހާ

ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ މަގުސަދުގައި މިދިޔަ އަހަރު އޮކްޓޫބަރު ހަތްވަނަ ދުވަހުން ފެށިގެން އިސްރާއީލުން ފަލަސްތީނުގެ ޣައްޒާގައި ހިންގަމުންދާ ލޭއޮހުރުވުމަށް އެއް އަހަރު ފުރިފައިވާއިރު، މިހާތަނަށް 42،000 އެއްހާ މީހުން ޝަހީދުކޮށްލައިފިއެވެ.

އިސްރާއީލުން ޣައްޒާއަށް ހަމަލާދޭން ފެށީ ގައްސާމް ބްރިގޭޑްސްއާއި ހަމާސްގެ ހަތިޔާރު އެޅި ގޮތްޕާއި ފަލަސްތީނުގެ އެހެން ޖަމާއަތްތަކުން ދިން ހަމަލާގެ ރައްދުގައެވެ. އެ ހަމަލާގައި އިސްރާއީލުގެ 1،140 އެއްހާ މީހުން މަރުވެފައިވާއިރު ގާތްގަނޑަކަށް 240 މީހުން އަސީރުންގެ ގޮތުގައި ޣައްޒާއަށް ގެންގޮސްފައިވެއެވެ.

އެކަމުގެ ރައްދުގައި އިސްރާއީލުން ވަނީ ބޮން ގޮއްވުމުގެ ނުބައި ކެމްޕޭނެއް ފަށައި، 2007 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ޣައްޒާއަށް ދެމުންގެންދާ ހަމަލާތައް އިތުރަށް ވަރުގަދަކޮށްފައެވެ.

40،000 އަށްވުރެ ގިނަ މަރު

ވޭތުވެދިޔަ އެއް އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އިސްރާއީލުގެ ހަމަލާތަކުގައި ޣައްޒާގައި ދިރިއުޅޭ ފަލަސްތީނުގެ ގާތްގަޑަކަށް 42،000 މީހުން ޝަހީދުކޮށްލާފައިވާއިރު، އެއީ އެ ގައުމުގައި ދިރިއުޅޭ ކޮންމެ 55 މީހުންގެ ތެރެއިން އެކަކާއި އެއްވަރުގެ މިންވަރެކެވެ.

ފަލަސްތީނުގެ ގެތައް ސުންނާފަތިކޮށްލާފައި -- ފޮޓޯ/ އޭއެފްޕީ

އޭގެ ތެރޭގައި 16،756 ކުޑަކުދިން ހިމެނޭއިރު، މިއީ ފާއިތުވި ދެ ގަރުނު ތެރޭގައި ހިނގި ހަމަނުޖެހުންތަކުގެ ތެރެއިން އެއް އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ރިކޯޑްކުރެވުނު އެންމެ ގިނަ ކުދިންނެވެ. އަދި، 17،000 އަށް ވުރެ ގިނަ ކުދިންގެ މައިންބަފައިންވެސް ވަނީ ގެއްލިފައެވެ.

ބައިނަލްއަގުވާމީ ޖަމުއިއްޔާތަކާއި ހައްގުތަކަށް މަސައްކަތްކުރާ ޖަމާއަތްތަކުން ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި އިސްރާއީލުގެ ލާއިންސާނީ އަމަލުތައް ކުށްވެރިކުރާއިރު ވެސް އިސްރާއީލުގެ އަނިޔާވެރިކަން ދަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ.

97،303 މީހުން ޒަޚަމުވެފައި

އިސްރާއީލުގެ ހަމަލާތަކުގައި ގާތްގަޑަކަށް 97،303 މީހުން ޒަޚަމުވެފައިވާއިރު، އެއީ ކޮންމެ 23 މީހަކުން އެކަކާ އެއްވަރުގެ އަދަދެކެވެ.

ދުނިޔޭގެ ސިއްޚަތު ޖަމިއްޔާ (ޑަބްލިޔުއެޗްއޯ)އިން ބުނާ ގޮތުގައި ޒަޚަމުވި މީހުންގެ ތިންބައިކުޅަ އެއްބައި މީހުން ކަމަށްވާ ގާތްގަނޑަކަށް 22،500 މީހުންނަށް އެ މީހުންގެ ދިރިއުޅުން ބަދަލުވާވަރުގެ އަނިޔާތައް ވަނީ ލިބިފައެވެ.

10،000 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން އިމާރާތްތަކުގެ ދަށުގައި

ކަރަންޓު ނެތިގެން ގައްޒާގައި ދަރު އަންދަނީ --

މަރުވެ، ޒަޚަމުވި މީހުންގެ އިތުރުން 10،000 އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން ސުންނާފަތިވެފައިވާ އިމާރާތްތަކުގެ ދަށުގައި ތިބެދާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ ކަމަށް ވެސް އަލްޖަޒީރާއިން ރިޕޯޓުކޮށްފައިވެއެވެ.

ގާތްގަނޑަކަށް 75،000 ޓަނުގެ ގޮވާތަކެތި ޣައްޒާއަށް ފޮނުވާލާފާވާއިރު، 42 މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ ޓަނުގެ ކުނި ސާފުކުރުމަށް އަހަރުތަކެއް ނަގާފާނެ ކަމަށް ތަޖުރިބާކާރުން ލަފާކުރެއެވެ.

114 ހޮސްޕިޓަލެއް ޚިދުމަތް ނުދެވިފައި

އިސްރާއީލުން ވަނީ ޣައްޒާގެ ހުރިހާ ހޮސްޕިޓަލްތަކަށާއި ސިއްޚީ ހިދުމަތްދޭ ތަންތަނަށް ވެސް ހަމަލާދީފައެވެ.

ވޭތުވެދިޔަ އެއް އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ގާތްގަޑަކަށް 114 ހޮސްޕިޓަލާއި ކްލިނިކަކުން ޚިދުމަތް ނުދެވި، ބަލި މީހުންނަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ ސިއްޚީ ޚިދުމަތްތައް ވަނީ ނުލިބިފައެވެ.

ޣައްޒާގެ މީޑިއާ އޮފީހުން ބުނި ގޮތުގައި ހަމަލާތަކުގެ ސަބަބުން 34 ހޮސްޕިޓަލަކާއި، ސިއްޚީ ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދޭ 80 ތަނަކުން ޚިދުމަތް ދިނުން ވަނީ އެއްކޮށް ހުއްޓާލާފައެވެ. ސިއްޚީ ޚިދުމަތްދޭ 162 މުއައްސަސާއަކަށް ހަމަލާދީފައިވާއިރު، ގާތްގަޑަކަށް 131 އެމްބިއުލާންސަށް ހަމާލާދީފައިވެއެވެ.

ފަލަސްތީނުގެ ނިކަމެތި އާންމުން ކާބޯތަކެއްޗަށް އަތް ދިށްކޮށްގެން -- ފޮޓޯ/ އެޕީ

ބައެއް ތަޖުރިބާކާރުން ބުނާ ގޮތުގައި ހޮސްޕިޓަލްތަކަށް ހަމަލާދިނުމަކީ ޚާއްސަކޮށް ހާލު ސީރިއަސް ބަލިމީހުންނާއި ތުއްތު ކުދިންނަށް ފަރުވާދޭ ހޮސްޕިޓަލްތަކަށް ހަމަލާ ދިނުމަކީ ބައިނަލްއަގުވާމީ ގާނޫނުތަކުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ހަނގުރާމައިގެ ޖަރީމާއެކެވެ.

އިސްރާއީލުން ހޮސްޕިޓަލްތަކަށް ދޭ ހަމަލާތަކާއި، ޣައްޒާއަށް މެދުނުކެނޑި ބޮން އަޅަމުންދާއިރު، 165 ޑޮކްޓަރުންނާއި 260 ނަރުހުންނާއި 184 ހެލްތު އެސޯސިއޭޓުންނާއި 76 ފާމަސިސްޓުންނާއި 300 މެނޭޖްމަންޓް އެންޑް ސަޕޯޓް ސްޓާފުން ހިމެނޭ ގޮތަށް މަދުވެގެން 986 މެޑިކަލް ވޯކަރުން ވަނީ ޝަހީދުކޮށްލާފައެވެ.

ފްރަންޓްލައިން ވޯކަރުންގެ ތެރެއިން މަދުވެގެން 85 ސިވިލް ޑިފެންސް ވޯކަރުން ޝަހީދުވެފައިވެއެވެ.

520 މީހުން ދިރިހުއްޓާ ވަޅުލާފައި

އިސްރާއީލު ސިފައިން ވަނީ ޣައްޒާގެ ބައެއް ހޮސްޕިޓަލްތައް ވަށާލައި އެތައް ސަތޭކަ ބަޔަކު ޖަލަށް ވެސް ލާފައެވެ.

މިދިޔަ އޭޕްރީލް މަހު ޣައްޒާގެ ޚާން ޔޫނިސްގެ ނާސިރު މެޑިކަލް ކޮމްޕްލެކްސްއިން ވަނީ ޒުވާނުންނާއި އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދިންގެ 300 ހަށިގަނޑު ފެނިފައެވެ.

ހަމަ އެ މަހު ބެއިތު ލާހިޔާގެ ސްކޫލެއްގެ ގޯތިތެރެއިން އިތުރު ގަބުރުތަކެއް ވެސް ވަނީ ފެނިފައެވެ.

އިސްރާއީލުން ވަނީ ޣައްޒާގައި ފޯނާއި އިންޓަނެޓުގެ ޚިދުމަތް ކަނޑާލާފައި -- ފޮޓޯ/ ގެޓީ

މެއި މަހު ޣައްޒާގެ މީޑިއާ އޮފީހުން ވަނީ އަލް ޝިފާ ހޮސްޕިޓަލުން އިތުރު ގަބުރުތަކެއް ހޯދިކަން އިއުލާންކޮށް، ބައެއް ހަށިގަނޑުތަކުގެ ބޯ ކަނޑާލާފައިވާކަން ހާމަކޮށްފައެވެ. ޣައްޒާގެ އިމަޖެންސީ އޮޕަރޭޝަންސް ސެންޓަރުގެ ޑިރެކްޓަރު މޮތާސެމް ސަލާހު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އެ މީހުން ތިބީ ދިރިތިއްބާ ވަޅުލާފައެވެ.

ގައިންގަޔަށް އަރާ ބަލިތައް ޖެހިފައިވާ 1.7 މިލިއަން މީހުން

ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު ޣައްޒާގެ 2.3 މިލިއަން އާބާދީގެ ތިންބައިކުޅަ އެއްބައި ނުވަތަ 75 އިންސައްތަ މީހުންނަށް ވަނީ ސާފުތާހިރުކަން ނެތުމުގެ ސަބަބުން ގައިންގަޔަށް އަރާ ބަލިތައް ޖެހިފައެވެ.

ސިއްޚި ފަރުވާދޭ ސާމާނު ނުލިބުމުގެ ސަބަބުން އަވަސް ފަރުވާއެއް ބޭނުންވާ، ދިގު މުއްދަތަކަށް ބޭސްކުރާ 350،000 މީހުންގެ ފުރާނައަށް ވަނީ ނުރައްކާވެފައެވެ. ކެންސަރު ބައްޔަށް ފަރުވާކުރާ ގާތްގަޑަކަށް 10،000 މީހުންނަށް ފަރުވާ ނުލިބޭއިރު، މަދުވެގެން 15،000 މީހުން ވަނީ ސިއްޚީ ފަރުވާއަށް ޣައްޒާއިން ބޭރަށް ފޮނުވާފައެވެ.

96 އިންސައްތަ މީހުން ކާބޯތަކެތި ނުލިބި

ބައިނަލްއަގުވާމީ ކްރިމިނަލް ކޯޓުގެ ރޯމް ސްޓެޓިއުޓްގެ ދަށުން ގަސްތުގައި އާބާދީއެއް ބަނޑުހައިކޮށްލުމަކީ ހަނގުރާމައިގެ ޖަރީމާއެކެވެ.

އަގްސާ މިސްކިތުގައި ގިނަ ބަޔަކު ނަމާދަށް --

އަލްޖަޒީރާގެ ފޯލްޓް ލައިންސްއިން ކުރި ތަހުގީގުން ދައްކާ ގޮތުގައި އިސްރާއީލުން ވަނީ ބަނޑުހައިހޫނުކަމުގެ ތެރޭގައި ތިބި އާންމުންނަށް އެހީއާއި ފެން ދިނުމަށް އިންކާރުކޮށްފައެވެ. އަލްޖަޒީރާއާ ވާހަކަދައްކަވަމުން އެމެރިކާގެ ސްޓޭޓް ޑިޕާޓްމަންޓުގެ ކުރީގެ އޮފިޝަލަކު ސްޓޭސީ ގިލްބަޓް ވިދާޅުވީ، އިސްރާއީލުން އެހީ ހުއްޓުވަމުން އަންނަކަން އެހީދޭ އިދާރާތަކަށާއި އެމެރިކާއަށް ވަރަށް ބޮޑަށް އެނގޭ ކަމަށާއި އަދި އެކަމުގެ ލިޔެކިޔުންތައް ލިބިފައިވާ ކަމަށެވެ.

ޣައްޒާގެ އާބާދީގެ ގާތްގަޑަކަށް 2.15 މިލިއަން މީހުން ނުވަތަ ޣައްޒާގެ އާބާދީގެ 96 އިންސައްތަ މީހުންނަށް ވަނީ ކާބޯތަކެތީގެ ދަތިކަން ވަރަށް ބޮޑަށް ކުރިމަތިވެފައެވެ. އިންޓަގްރޭޓެޑް ފުޑް ސެކިއުރިޓީ ފޭސް ކްލަސިފިކޭޝަން (އައިޕީސީ) އިން ބުނާ ގޮތުގައި ފަލަސްތީނުގެ ކޮންމެ ފަސް މީހަކުން އެކަކު ނުވަތަ ގާތްގަނޑަކަށް 495،000 މީހުންނަށް ބަނޑުހައިހޫނުކަމުގެ މައްސަލަ ކުރިމަތިވެފައިވެއެވެ.

އެތައް ހާސް ބަޔަކު އިސްރާއީލުގެ ޖަލުތަކުގައި ބަންދުކޮށްފައި

ފަލަސްތީނުގެ 10،000 އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން އިސްރާއީލުގެ ޖަލުތަކުގައި ބަންދުކޮށްފައި ތިބިއިރު އޭގެ ތެރޭގައި 250 ކުޑަކުދިންނާއި 80 އަންހެނުން ހިމެނެއެވެ.

ގިނައީ އެއްވެސް ދައުވާއެއް ނެތި ބަންދުކޮށްފައިތިބި މީހުންނެވެ.

އިންޓަނޭޝަނަލް އެއިޑް ކެމްޕޭނުން ފަލަސްތީނުގައި ކުރިއަށް ގެންދާ އެހީގެ މަސައްކަތުގެ ތެރެއިން -- ފޮޓޯ/ އައިއޭސީ

150،000 ގެ އެއްކޮށް ސުންނާފަތިވެފައި

އޯސީއެޗްއޭއިން ބުނާ ގޮތުގައި ޖެނުއަރީ މަހުގެ ނިޔަލަށް މީހުން ދިރިއުޅޭ ގެތަކުގެ 60 އިންސައްތައާ ވިޔަފާރި ތަންތަނުގެ 80 އިންސައްތަ ވަނީ އެއްކޮށް ހަލާކުވެފައެވެ.

ޣައްޒާގެ މީޑިއާ އޮފީހުން ލަފާކުރާ ގޮތުގައި 150،000 ގެ އެއްކޮށް ސުންނާފަތިވެފައިވާއިރު، އޭގެ އިތުރުން 3،000 ކިލޯމީޓަރަށް ވުރެ ގިނަ ކަރަންޓް ނެޓްވޯކްތައް ވެސް ވަނީ ހަލާކުވެފައެވެ.

123 ސްކޫލާއި ޔުނިވާސިޓީ ބިމާ ހަމަވެފައި

ގެދޮރު ހަލާކުވެ، ޣައްޒާގެ އެތައް ސަތޭކަ ސްކޫލެއް ވަގުތީ ހިޔާތަކަކަށް ބަދަލުކޮށްފައިވާއިރު، ޣައްޒާގެ ގާތްގަޑަކަށް 625،000 ކުދިން ވަނީ ތައުލީމުން ލިބުމުން މަހުރޫމުވެފައެވެ.

ފާއިތުވި އެއް އަހަރު ތެރޭގައި އިސްރާއީލުން ވަނީ 123 ސްކޫލާއި ޔުނިވާސިޓީ ބިމާ ހަމަކޮށް، ގާތްގަޑަކަށް 335 ސްކޫލަކަށް ގެއްލުން ދީފައެވެ.

ހަމަލާތަކުގައި ގާތްގަޑަކަށް 11،500 ދަރިވަރުންނާއި 750 ޓީޗަރުންނާއި ތައުލީމީ ދާއިރާގައި މަސައްކަތްކުރި މުވައްޒަފުން ޝަހީދުކޮށްލާފައިވެއެވެ.

އިސްރާއީލުން ޣައްޒާއަށް ދޭ ހަމަލާތައް އަދިވެސް ވަރުގަދަކުރަމުން އަންނައިރު، އިސްރާއީލުން އަންނަނީ ލުބުނާނަށް ވެސް ހަމަލާތައް ދެމުންނެވެ. ފާއިތުވެދިޔަ ދެ ހަފުތާ ތެރޭގައި ލުބުނާނަށް އެތައް ހަމަލާއެއްދީ ގިނަ ބަޔަކު މަރާލާފައިވެއެވެ.