ގާނޫނުގައި ލިޔެގެން ކުރާ އިސްރާފު؛ ހުއްޓައިލަންޖެހޭ

ސަރުކާރުތަކުގެ މަތިބަރު ކަމާއި ދައުލަތަށް ބަލަދު އަރާފައި ތިބޭ ސިޔާސީ ބޭފުޅުންގެ ވާހަކައަކީ އަލަށް ދައްކާ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. އަލަށް މި ސަރުކާރުގައި ދިމާވެގެން އުޅޭ މައްސަލައެއް ވެސް ނޫނެވެ. އެކަމަކު، މިއަދަށް މިވާހަކަ މުނާސަބު ވަނީ ގައުމު އޮތް ހާލަތުންނެވެ. ދަނޑިވަޅުގެ ގޮތުންނެވެ.

އިގްތިސާދީ މިސްރާބު ގޯހެވެ. ވެރިން ގެންގުޅޭ ސިޔާސަތު އަދި މާ ގޯހެވެ. އިގްތިސާދީ ގޮތުން އެހާ ބޮޑަށް އަޑިއަޅާލައިފައި އޮއްވާ މިއީ ކޮންމެހެން މަޖުބޫރު ޚަރަދެއްތޯއެވެ؟

އިގްތިސާދީ ގޮތުން ގައުމު އިތުރަށް ދަރަނިވެރިވަމުންދާއިރު ތަކެތީގެ އަގުތައް އަންނަނީ އަތްނުފޯރާ ފަށަށް މައްޗަށް އަރަމުންނެވެ. އަންނަ މަހުގެ އެއްވަނަ ދުވަހުން ފެށިގެން ބޮޑުކުރާ ޓެކުހާއެކު އެ އަގުތައް ދާނީ އިތުރަށް މައްޗަށެވެ.

އަންނަ އަހަރު ރާއްޖޭގެ އިންފްލޭޝަން ރޭޓު ހުންނާނެ ކަމަށް ލަފާކޮށްފައިވަނީ 5.4 އިންސައްތައިގައެވެ. އެއީ 2.5 އިންސައްތައިގެ ބޮޑުވުމެކެވެ. އޭގެ އަސަރު އެންމެ ބޮޑަށް ކުރާނީ ނިކަމެތިންނަށް ކަން ޚުދު ސަރުކާރުން ވެސް ގަބޫލުކުރެއެވެ.

ސަރުކާރުން މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅި ބަޖެޓުގައި ބުނެފައިވަނީ ޓެކްސް ބޮޑުކުރުމާއި ފިއުލް ސަބްސިޑީ މުރާޖައާ ކުރުމުގެ ސަބަބުން ތަކެތީގެ އަގުތަކަށް ބޮޑު ބަދަލެއް އަންނާނެ ކަމަށެވެ. އަދި، އެކަމުގެ ސަބަބުން ފަގީރު ހާލަތުގައި ދިރިއުޅޭ އާއިލާތަކަށް ބޮޑު އަސަރެއް ކުރާނެކަން ފާހަގަކޮށް ބުނެފައިވަނީ އެކަން ހައްލުކުރުމަށްޓަކައި ޑައިރެކްޓް ސަބްސިޑީއެއް ދިނުމަށް ނިންމާފައިވާނެ ކަމަށެވެ.

މޭ 22، 2021: ބާޒާރު ސަރަހައްދުގައި ބިދޭސީ އަކު ދޮންކެޔޮގަނޑެއް ކޮނޑުޖަހާލައިގެން -- ސަން ފޮޓޯ/ ފަޔާޒު މޫސާ

ޓެކްސް ބޮޑުކުރުމަކީ ގޯހެއް ކަމަށް ދުނިޔޭގެ މާލީ އިދާރާތަކުން ނުދެކެއެވެ. އެކަމަކު، އެކަން ކުރަންވާނީ އިންފްލޭޝަން ދަށްވުމުން ކަމަށް ބޭރުގެ މާލީ އިދާރާތަކުން ވެސް ގަބޫލުކުރެއެވެ.

އިންޓަނޭޝަނަލް މަނިޓަރީ ފަންޑު (އައިއެމްއެފް) އިން ރާއްޖެއަށް އެރުވި ލަފާގައި ވެސް ބުނެފައިވަނީ ޖީއެސްޓީ އާއި ޓީޖީއެސްޓީ ބޮޑުކުރަން އެންމެ ރަނގަޅީ 2024 ވަނަ އަހަރު ކަމަށާއި އެ އަހަރު ވެސް ޓެކްސް ބޮޑުކުރަން ވާނީ މިހާރު ކުރިމަތިވެފައިވާ އިންފްލޭޝަންގެ ހާލަތު ހަމައަކަށް އެޅުމުން ކަމަށެވެ.

ހާލަތު ގޯހުން ގޯހަށް؛ މިވަގުތު ސިޔާސީ ބައެއް ބޭފުޅުންނަށް ކުރާ ޚަރަދު މުހިއްމު؟

މިއަހަރުގެ އޮގަސްޓް މަހުގެ ނިޔަލަށް، ކުރީގެ ރައީސުންނަށް އެކަނިވެސް 4.5 މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ ރުފިޔާ ވަނީ ޚަރަދުކޮށްފައެވެ. އެއީ،

• ކުރީގެ ރައީސް މައުމޫން އަބްދުލްގައްޔޫމަށް - 2.2 މިލިއަން ރުފިޔާ
• ކުރީގެ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދަށް - 1.7 މިލިއަން ރުފިޔާ
• ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީން އަބްދުލްގައްޔޫމަށް - 600،000 ރުފިޔާ

ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ޞާލިހާއެކު ކުރީގެ ދެ ރައީސުން -- ފޮޓޯ/ ރައީސް އޮފީސް

މިއީ މިވަގުތު ކީއްކުރަން ކުރާ ޚަރަދެއް ހެއްޔެވެ؟ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ވިލިމާލޭ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަހުމަދު އުޝާމްގެ ވާހަކަ ފެއްޓެވީ އެހިސާބުންނެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި އެއީ ދައުލަތުން ކުރާ ވަރަށް ބޮޑު އިސްރާފެކެވެ.

"ރާއްޖޭގެ ރައީސްކަން ކޮށްފައި ތިބި ހުރިހާ ބޭފުޅުން ވެސް އަދިވެސް ސިޔާސީ ކަންކަމުގައި ހަރަކާތްތެރިވޭ. އެކަމަކު، ގާނޫނުގައި ވަރަށް ސާފުކޮށް ބަޔާންކޮށްފައިވޭ އެފައިސާ އަކީ ރައީސްކަން ކޮށްފައި އިޖުތިމާއީ ކަމެއް ކުރުމަށް ދެވޭ ފައިސާ ކަމަށް،" އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.

އެމްއެންޕީގެ ނައިބު ރައީސްކަން ވެސް ކުރައްވާ އުޝާމް ގަބޫލުކުރައްވާ ގޮތުގައި ކަން ހިނގަނީ ގޯސްކޮށެވެ. އެހެންވެ، އެ ފައިސާ އަކީ ކޮންމެހެން ދޭން ޖެހޭ ފައިސާއެއް ނޫން ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.

ވިލިމާލެ ދާއިރާގެ މެންބަރު އުޝާމް -- ސަން ފޮޓޯ/ މުހައްމަދު ނާއިލް ހުސައިން

"ދައުލަތުގެ ޚަރަދުތައް އިންތިހާއަށް ބޮޑުވެގެން އުޅޭ ދަނޑިވަޅެއްގައި ޚާއްސަކޮށް، ޚަރަދު ކުޑަ ކުރުމަށްޓަކައި ވަރަށް މުހިއްމު ކަމެއް ސިޔާސީ ފަރާތްތަކަށް ދޭ ފައިސާތައް އުނިކުރުމަކީ،" އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.

ޚިޔާލަކީ އެއީއެވެ. ނިކަމެތި ރައްޔިތުންގެ ފައިސާއިން ވެރިންނަށް ކުރާ ޚަރަދު މި ދަނޑިވަޅުގައި ކޮންމެހެން ވެސް މުހިއްމީތޯއެވެ؟

ރައީސްކަން ކުރެއްވި ބޭފުޅުން އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންނާއި މާ ކުރީގައި މެންބަރުކަން ކުރެއްވި ބޭފުޅުންނަށް ވެސް ދައުލަތުން ބޮޑެތި ޚަރަދުތަކެއް ކުރެއެވެ. ބައެއް ޚަރަދުތައް ކުރަނީ ގާނޫނުގައި ލިޔެގެން، ކޮންމެހެން ވެސް ކުރަން ޖެހޭ ޚަރަދުތަކަކަށް ހަދައިގެންނެވެ. މިގޮތުން،

• މަޖިލީހުގައި އެއް ދައުރު ހޭދަކުރި މެންބަރަކަށް، މެންބަރެއްގެ މުސާރައިގެ 30 ޕަސެންޓް ދައުލަތުން ދެއެވެ.
• ދެ ދައުރު ފުރިހަމަ ކުރި މެންބަރުންނަށް، މެންބަރެއްގެ މުސާރައިގެ 45 ޕަސެންޓް ދައުލަތުން ދެއެވެ.

އެކަމަކު، މި އިނާޔަތް ލިބެން ފަށާނީ އެ ބޭފުޅެއްގެ އުމުރުން 55 އަހަރު ފުރުމަށް ފަހުގައެވެ. އަދި، ދައުލަތުގެ އެހެން ވަޒީފާއެއް އަދާކުރާނަމަ ވެސް މި އިނާޔަތެއް ނުލިބޭނެއެވެ.

ރައްޔިތުން މަޖިލިސް -- ސަން ފޮޓޯ

ކަންބޮޑުވުމަކީ އިގްތިސާދު ހަރާބުގެ މަގުންދާއިރު ވެސް އެއްވެސް ޖެހިލުމެއް ނެތި މިހުރިހާ ޚަރަދެއް ދައުލަތުން ކުރާތީއެވެ.

ޕާޓީތަކަށް ބޮޑު ޚަރަދެއް، ބޭނުމެއް ކޮބާ؟

ރައީސްކަން ކުރުމުގެ އިނާޔަތުގެ އިތުރުން، ހަމަ އެބޭބޭފުޅުން ހިންގާ ސިޔާސީ ޕާޓީތަކަށް ވެސް ކޮންމެ އަހަރަކު އެތައް މިލިއަން ރުފިޔާއެއް ދައުލަތުން ޚަރަދު ކުރެއެވެ. އުޝާމްގެ ސުވާލަކީ އެއީއެވެ. ރާއްޖޭގެ ޑިމޮކްރަސީއާއި އިގްތިސާދީ ހާލަތަށް ބަލާއިރު މިއީ އައުލާ ކަމެއްތޯއެވެ؟

މިއަހަރު އެކަނިވެސް ދައުލަތުން, ސިޔާސީ ޕާޓީތަކަށް 29 މިލިއަނަށްވުރެ ގިނަ ރުފިޔާ ވަނީ ޚަރަދުކޮށްފައެވެ. އެއީ؛

• އެމްޑީޕީއަށް - 15.02 މިލިއަން ރުފިޔާ
• ޕީޕީއެމަށް - 9.4 މިލިއަން ރުފިޔާ
• ޖުމްހޫރީ ޕާޓީއަށް - 5.5 މިލިއަން ރުފިޔާ

ދައުލަތުން ފައިސާ ޚަރަދު ކުރަނީ 10،000އަށްވުރެ ގިނަ މެންބަރުން ތިބޭ ޕާޓީތަކަށެވެ. އެ އަދަދަށް މެންބަރުން ހަމަވެފައި އަދި އޮތީ އެ ތިން ޕާޓީއެވެ.

އެމްއެމްއޭގެ ފައިނޭންޝަލް އިންޓެލިޖެންސް ޔުނިޓް (އެފްއައިޔޫ)ގެ ކުރީގެ އިސްވެރިޔާ އަދި ދިވެހި އިގްތިސާދު ދިރާސާ ކުރައްވާ، އާތިފް ޝަކޫރުގެ ނުކުތާއަކީ ވެސް އެއީއެވެ.

"ޕާޓީތައް އުފެދިގެން އައިއިރު، ޕާޓީ ސިސްޓަމް ރާއްޖޭގައި އަށަގެންނެވުމަށްޓަކައި ބަޖެޓުން ކޮންމެވެސް އެއްޗެއް ދިނުމަކީ އޭރު އަލަށް ކުރެވިގެން އައި ކަމެއް ވީމަ އެންމެ ރަނގަޅު ކަމެއް، އެކަމަކު މިހާރު ޕާޓީތައް މިހުރީ މެޗުއާ ވެފައި،" އާތިފް ވިދާޅުވިއެވެ.

އެފްއައިޔޫގެ ކުރީގެ އިސްވެރިޔާ އާތިފް ޝަކޫރު --- ސަން ފައިލް ފޮޓޯ

"ދައުލަތުގެ ފައިސާއިން ޕާޓީ ހިންގަން ޚަރަދުކުރަން މިއަދު ޖެހޭނެ ކަމަކަށް އަޅުގަނޑަކަށް ގަބޫލެއް ނުކުރެވޭ."

އޭނާގެ މައިގަނޑު ނުކުތާއަކީ އެއީއެވެ. މިހާރު ސިޔާސީ ޕާޓީތަކަށް ދައުލަތުން ފައިސާ ދޭން ޖެހޭ އެއްވެސް ސަބަބެއް ނެތް ކަމެވެ.

ދައުލަތުން ފައިސާ ދީގެން ހިންގާ ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުން ދައުލަތަށް ލިބެނީ އިތުރު ގެއްލުމެކެވެ. އިތުރު ދެރައެކެވެ. އެޕާޓީތައް ހިންގަނީ ގާނޫނު އަސާސީއެއް، އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން ކަނޑައަޅައިފައިވާ އުސޫލަކަށް ބެލުމެއްނެތި، އަދި އޭގެން ދައުލަތަށް ވެދާނެ ގެއްލުމަކަށް ވެސް ބެލުމެއްނެތިއެވެ.

އުޝާމް ވެސް ފާހަގަ ކުރެއްވީ އެ ނުކުތާއެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ ފުރަތަމަ ޕާޓީތަކަށް ދައުލަތުން ޚަރަދު ކުރަން ފެށީ އެޕާޓީތައް ވިޔަފާރިވެރިންގެ އަތްމައްޗަށް ދިޔަނުދިނުމަށްޓަކައި ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް ޑިމޮކްރަސީގެ ހާލަތު މިހާރު މިއޮތީ ބަދަލުވެފައި ކަމަށް އޭނާ ދެކިލައްވައެވެ.

"އެއްވެސް ތާކު ކުރާ ކަމެއް ނޫން ސިޔާސީ ޕާޓީތައް ހިންގުމަށްޓަކައި ދައުލަތުން ފައިސާ ދިނުމަކީ" އުޝާމް

އޭނާ ގަބޫލުކުރައްވާ ގޮތުގައި އެއީ އިގްތިސާދީ ހާލަތު ރަނގަޅު ނަމަވެސް ކުރަން ޖެހޭނެ ޚަރަދެއް ނޫނެވެ. އަދި، ދައުލަތުގެ ފައިސާއިން ކުރެވޭ ވަރަށް ބޮޑު އިސްރާފެކެވެ.

ސަރުކާރުގެ ސިޔާސީ މަގާމުތަކުގައި ތިބި މުވައްޒަފުންނަށް މުސާރަ ދިނުމަށް އަންނަ އަހަރަށް 452.9 މިލިއަން ރުފިޔާ ވަނީ ބަޖެޓުކޮށްފައެވެ.

"ނެތް ވަރުން ޚަރަދުކޮށްގެން ވާނީ ހަލާކު"

އާތިފް ޝުކޫރު ވިދާޅުވީ ސާފު ސާދާކޮށެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ އަމިއްލަ ފަރުދުންގެ ހަޔާތަށް ބަލާއިރުގައި ވެސް ލިބޭ އާމްދަނީއާ ނުބައްދަލު ޚަރަދުތައް ކުރަން ވެއްޖެނަމަ ހަލާކުވާނީ މީހާ ކަމަށެވެ.

"އަޅުގަނޑަށް ލިބޭ އާމްދަނީއާ ނުބައްދަލު ދިރިއުޅުމެއް، މިސާލަކަށް ވަރަށް ބޮޑު ތަނެއް ކުއްޔަށް ހިފައިގެން، އަގުބޮޑު ކާރު ގަނެގެން އުޅެން ވެއްޖިއްޔާ އަޅުގަނޑަކަށް ނޫޅެވޭނެ. ދެމެހެއްޓޭ ދިރިއުޅުމެއް ނޫޅެވޭނެ،" އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.

މީހަކު ޑޮލަރުތަކެއް ގުނަނީ---ސަން ފޮޓޯ// މުހައްމަދު އަފްރާހް

އޭނާ ގަބޫލުކުރައްވާ ގޮތުގައި ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމަކީ ލިބޭ އާމްދަނީއާ ބައްދަލު ނިޒާމަކަށް ހެދިގެން ނޫނީ ދެމެހެއްޓެނެވި ހައްލެއް ލިބިގެނެއް ނުދާނެއެވެ.

"ހަމަ މިހާ ބޭފުޅުން ބޭނުންފުޅު ވޭތޯއޭ؟ މިހާ ޙަރަދު ކުރައްވަން ޖެހޭތޯއޭ؟ ކިތައް މިނިވަން މުއައްސަސާ އޮންނަން ޖެހޭތޯއޭ؟ ކުޑަ ރަށެއްގައި ކިތައް ކައުންސިލަރުން ކޮން މުސާރައެއްގައި ތޯއޭ ތިބެންވީ؟"

"އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބޭ އެއްޗަކުން އެފޯޑެބަލް ޑިމަކްރަސީއެއް އަޅުގަނޑުމެން ފަރުމާ ކުރަން ޖެހޭނެ." އާތިފް

ސިޔާސީ ބޭބޭފުޅުންނަށް ކުރާ ބޭކާރު ޚަރަދުތަކަކީ ސަރުކާރުތަކުން ކުރާ އިސްރާފުގެ ކުޑަ މިންވަރެކެވެ. ހަގީގަތަކީ އިގްތިސާދު ކިތަންމެ އުޖާލާ ވިޔަސް އެ ޚަރަދުތައް ކޮށްގެން ނުވާނެ ކަމެވެ. އަދި، ޚާއްސަކޮށް ގާނޫނެއްގައި ލިޔެގެން އެފަދަ އިސްރާފެއް ކުރިޔަ ދީގެން ނުވާނެއެވެ.

ދައުލަތުގެ ފައިސާއަކީ ބޭނުންހާ ގޮތަކަށް ޚަރަދު ކުރެވޭނެ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެއީ ސިޔާސީ ބޭފުޅުންގެ އަމިއްލަ ފައިސާއެއް ނޫނެވެ. އެއީ ރައްޔިތުންގެ ފައިސާއެވެ. އެ ފައިސާއިން މިފަދަ ބޭކާރު ޚަރަދުތައް ކުރުން މިހާރުން މިހާރަށް ހުއްޓައިލަންޖެހެއެވެ.