އެމެރިކާގެ ކުރީގެ ރައީސް އަދި ނޮބެލް އިނާމު ހާސިލުކުރައްވާފައިވާ ޖިމީ ކާޓާ އުމުރުފުޅުން 100 އަހަރުގައި އިއްޔެ އަވަހާރަވެއްޖެއެވެ. ކާޓާއަކީ އެމެރިކާއި 39 ވަނަ ރައީސްއެވެ.
އެމެރިކާގެ ރައީސްކަން ކުރެއްވި ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ގިނަ ދުވަހު ދުނިޔޭގައި ހުންނެވި ކާޓާ އަވަހާރަވީ ޖޯޖިއާގެ ޕްލެއިންސްގައި ހުންނަ އެމަނިކުފާނުގެ އަމިއްލަފުޅު ގޭގައި އޮންނަވަނިކޮށެވެ. ސިއްޚީ މައްސަލަތަކުގެ ސަބަބުން މިދިޔަ އަހަރުން ފެށިގެން ކާޓާއަށް ފަރުވާދެމުން އައީ ގޭގައި ބާއްވައިގެންނެވެ.
ޖޯޖިއާގެ ރަށްފުށު ހިސާބަކުން ވަރަށް އާދައިގެ ދިރިއުޅުއްވުމަކުން އެމެރިކާގެ ރައީސްކަމަށް ވަޑައިގެން 1977 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން 1981 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް ކާޓާ ވަނީ ވެރިކަން ކުރައްވާފައެވެ.
ކާޓާ ސެންޓަރުން ނެރުނު ބަޔާނެއްގައި ބުނީ އޭނާ އަވަހާރަވި އިރު އާއިލާގެ ބޭފުޅުން ގާތުގައި ތިއްބެވި ކަމަށެވެ.
"ބައްޕައަކީ ސުލްހައާއި އިންސާނީ ހައްގުތަކާއި އަމިއްލަ އެދުން އިސް ނުކުރުމަށް ލޯބިކުރާ، ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް ބަޠަލެއް" އެ ބަޔާނުގައި ކާޓާގެ ދަރިކަލުން ޗިޕް ކާޓާ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.
ކާޓާ އަވަހާރަވިއިރު، އެމަނިކުފާނުގެ ބޭފުޅުން ކަމަށްވާ ޖެކް، ޗިޕް، ޖެފް އަދި އެމީ އާއި 11 ކާފަ ކިޔާ ބޭފުޅުންނާއި 14 މުނި ކާފަ ކިޔާ ބޭފުޅުން ދުނިޔޭގައި އެބަތިއްބެވިއެވެ.
ކާޓާއަށް ސިކުނޑީގެ ކެންސަރު ޖެހިފައިވާކަން 2015 ވަނަ އަހަރު އިއުލާނުކުރިއެވެ. ނަމަވެސް އެމަނިކުފާނަކީ ސިއްޚީ ހާލުކޮޅު ގޯސްވަންދެންވެސް އަމަލީ ގޮތުން އެކި ކަންކަމުގައި މަސައްކަތްކުރެއްވި ބޭފުޅެކެވެ.
ޑިމޮކްރެޓް ޕާޓީގެ މެމްބަރެއް ކަމަށްވާ ކާޓާ އެމެރިކާގެ 39 ވަނަ ރައީސް ކަމަށް ވެވަޑައިގަތީ 1976 ވަނަ އަހަރު ކުރީގެ ރައީސް ޖެރަލްޑް ފޯޑް ބަލިކުރައްވާފައެވެ.
އޭގެފަހުން 1980 ވަނަ އަހަރު އޭނާ ވަނީ ރިޕަބްލިކަން ޕާޓީގެ ރޮނާލްޑް ރީގަން އަތުން ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގައި ބަލިވެވަޑައިގެންފައެވެ.
ކާޓާ ވެރިކަން ކުރެއްވި ދައުރުގައި އިންސާނީ ހައްގުތަކާއި އިޖުތިމާއީ އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމަށް ބޮޑު އިސްކަމެއް ދެއްވިއެވެ. ފުރަތަމަ ދެ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ކާޓާ ވަނީ އިޒްރޭލާއި މިސްރާ ދެމެދު ސުލްހައިގެ އެއްބަސްވުމެއް ގާއިމުކުރައްވާފައެވެ.
ނަމަވެސް އެމަނިކުފާނުގެ ވެރިކަމުގެ ފަހު އަހަރު އީރާނުގައި އެމެރިކާގެ 52 މީހަކު ރަހީނުކުރުމުން އެ މީހުން ސަލާމަތްކުރުމަށް ހިންގި ނާކާމިޔާބު އޮޕަރޭޝަނުގެ ސަބަބުން ކާޓާއަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ފާޑުކިޔުން އަމާޒުވިއެވެ. ރަހީނުން މިނިވަންކޮށްފައި ވަނީ އެ މަނިކުފާނުގެ ވެރިކަން ނިމުނު ދުވަސް ކަމަށްވާ، 1981 ވަނަ އަހަރުގެ ޖެނުއަރީ 20 ވަނަ ދުވަހުއެވެ.
ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ހިނގާ ހަމަނުޖެހުންތައް މަދުކުރުމަށް އެމަނިކުފާނު ކުރެއްވި މަސައްކަތްތަކަށް ސުލްހައިގެ ނޮބެލް އިނާމު ލިބިވަޑައިގެންނެވީ 2002 ވަނަ އަހަރުއެވެ.