ދުނިޔޭގެ ތަހުޒީބީ ގައުމުތަކާއި ރާއްޖެއާ ބައެއް ކަންކަމުގައި މާ ބޮޑަށް ވެސް ތަފާތީއެވެ. އެއީ، އެ ކަންކަމުގައި ރާއްޖެ ތަހުޒީބު ނުވާތީއެވެ. އެފަދަ އެއް ކަމަކީ ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުން ހައްދުފަހަނައަޅާފައިވާ މިންވަރެވެ. ދުނިޔޭގެ ތަހުޒީބީ އަދި ކުރިއަރާފައިވާ ގިނަ ގައުމުތަކަށް ބަލާއިރު ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުނުކުރާ މީހުންގެ ހައްގު މާ ބޮޑެވެ. ނަމަވެސް މި ރާއްޖޭގައި އެކަން އޮތީ ދިމާ އިދިކޮޅަށެވެ.
"އަޅުގަނޑުމެން ރާއްޖެ ނޫނީ ނޫޅޭނެ ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުނުކުރާ މީހުންނަށް ސާފު ވައި ކޮޅެއް ނުލިބޭ ގައުމެއް. ރާއްޖޭގައި ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ނުކުރާ މީހުން ޖެހޭނީ ކެފޭއަކަށް ދިޔަސް އިންޑޯގައި ތިބެން. ސާފު ވައި ޖެހޭ ހިސާބުގައި ތިބޭނީ އެ އިސްތިއުމާލު ކުރާ މީހުން،" ދައުލަތުގެ އިސް މަގާމެއްގައި ހުންނެވި ބޭފުޅަކު މި ފަހުން ކޮފީއަކުން ބައްދަލުވެގެން ވިދާޅުވިއެވެ.
ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުމަކީ އެއްވެސް ފައިދާއެއް ނެތް ނުރައްކާތެރި ކަމެއް
އެއީ ވަރަށް ބޮޑު ހަގީގަތެކެވެ. ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރާ މީހުންނަށް އެހެން ގައުމުތަކުގައި ހުންނަނީ ހަރުކަށި އުސޫލުތަކެކެވެ. އެ އިސްތިއުމާލުކުރަން އެ މީހުން ވަންނަން ޖެހެނީ ބަންދުކޮށްފައި ހުންނަ ގޮޅިތަކަށެވެ. ބޭނުންތާކު ބޭނުންއިރަކު އެކަމެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. ތަހުޒީބީ ގައުމުތަކުގައި އެ ފިޔަވަޅުތައް އެގޮތަށް އަޅަނީ މުޖުތަމައުގައި އުޅޭ އެހެން މީހުންގެ ހައްގުތައް ރައްކާތެރިކުރުމުގެ މާތް މަގުސަދުގައެވެ.
ރާއްޖޭގައި ދުންފަތް މަނާކުރުމުގެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ވަނީ "ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން މަނާތަންތަން ކަޑައެޅުމު"ގެ ގަވާއިދެއް ހަދައި ގެޒެޓްކޮށްފައެވެ. އެ ގަވާއިދު ބުނާގޮތުން އާންމުން އެއްވެ އުޅޭ ތަންތަނާއި ސްކޫލުތައް، ކޮލެޖް ޔުނިވާސިޓީތައް އަދި ސަރުކާރު އޮފީސްތައް ކައިރީ ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުމަކީ މަނާ ކަމެކެވެ. އަދި، ހޮޓާ ރެސްޓޯރެންޓުތަކުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ވަކި ސަރަހައްދުތަކެއްގައި ނޫނީ ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުމަކީ މަނާކަމެކެވެ. މި ގަވާއިދާ ހިލާފުވާނަމަ 500 ރުފިޔާއިން ޖޫރިމަނާ ކުރެވޭނެއެވެ. ނަމަވެސް ރާއްޖޭގައި އާއްމުކޮށް ކަންވާ ގޮތަށް މި ގަވާއިދަކީ ވެސް ތަންފީޒުވާ ގަވައިދެއް ނޫނެވެ.
ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުން ހައްދުން ނައްޓާފައިވާ މިންވަރު ރާއްޖޭގެ ކޮންމެ ހިސާބަކަށް ބަލާލިޔަސް ފެންނާނެއެވެ. ކެފޭތަކާއި ރެސްޓޯރެންޓްތަކުގައި ވެސް ގޮތެއްފޮތެއް ނެތެވެ. އަދަބު ކަނޑައަޅައި މަނާކޮށްފައި އޮތްނަމަވެސް ހިތްފަސޭހަ މައިޒާންތަކާއި މަގުތަކުގައި ވެސް ފާޅުގައި އެކަން ކުރަނީއެވެ. ދުންފަތުގެ ދުމުގައި ނުޖެހި ބޭރުގައެއް ނޫޅެވެއެވެ.
ހަމައެއްލަމައެއް ނެތި ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުން ބޮޑު މައްސަލައަކަށް ވަނީ ސަބަބުތަކެއް ހުރުމުންނެވެ. އެއީ، ހަމައެކަނި ގެއްލުން ލިބެނީ އެ އިސްތިއުމާލުކުރާ މީހާއަށް އެކަނި ކަމަށް ނުވާތީއެވެ. އެ މީހުން އެ ދޫކޮށްލާ ދުމުގެ އަސަރު ފޯރާ އެހެން މީހުންގެ ފުރާނަ ވެސް ނުރައްކަލަށް ހުށަހެޅޭތީއެވެ.
ސިނގިރޭޓޫގެ ސަބަބުން 480،000 އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން ކޮންމެ އަހަރަކު އެމެރިކާގައި މަރުވެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން 41،000 މީހުންނަކީ ސިނގިރޭޓް ބޯ މީހުން ދޫކުރާ ދުމުގެ އަސަރުކުރާ މީހުންނެވެ. ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރާ މީހާގެ އިތުރުން އޭނާ ދޫކުރާ ދުމުގެ އަސަރުކުރާ މީހާގެ ނޭވާލުމުގެ ނިޒާމަށް ބަލިތައް ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު ވަރަށް ބޮޑެވެ. ހަމައެއާ އެކު ހިތުގެ ބައްޔާއި، ހާޓްއެޓޭކް، ސްޓްރޯކް، ފުއްޕާމޭގެ ކެންސަރާއި އުރަމަތީގެ ކެންސަރު ޖެހުމަށް އެ ދުމުގެ ސަބަބުން މަގުފަހިވެއެވެ. ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރާ މީހުން ދޫކުރާ ދުމަކީ ކެންސަރު ޖެހުމަށް މަގުފަހިކުރުވާ ވިހަ މާއްދާތަކުގެ އަސަރުކުރުވާ ދުމެކެވެ.
"ގާތްގަނޑަކަށް ސިނގިރޭޓް ބޯ މީހަކަށް ދިމާވާ ހުރިހާ ބަލިތަކެއް ސިނގިރޭޓް ނުބޯމީހާއަށް ވެސް އެ ދުމުގެ ސަބަބުން ޖެހޭ. އޭގައި ހުރޭ ބައިވަރު ވައްތަރުތަކުގެ ކެންސަރުތައް. އޭގެ ތެރެއިން ބްރެސްޓް ކެންސަރުން ފެށިގެން ލޭގެ ކެންސަރާއި ގޮހޮރުގެ ކެންސަރާއި ހަށިގަނޑުގެ ހުރިހާ ގުނަވަނަކަށް ކެންސަރު ޖެހޭ،" ޑރ. އައިޝަތު އަރޫނާ ވިދާޅުވިއެވެ.
ހެލްތް ޕްރޮޓެކްޝަން އެޖެންސީ (އެޗްޕީއޭ)އިން ބުނީ ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރާ މީހުންނާއި ދުންފަތުގެ ވިހަ މާއްދާތަކަށް ހުށަހެޅޭ ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ނުކުރާމީހުންގެ ނަފުސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް ވެސް ހުރަސްއެޅޭ ކަމަށެވެ. މީގެ އިތުރުން، ފުއްޕާމޭގެ ކެންސަރުގެ 90 އިންސައްތައަކީ ސީދާ ދުންފަތާ ގުޅިގެންޖެހޭ ކެންސަރެވެ. އަދި، ކެންސަރުގެ އިތުރު 16 ވައްތަރުގެ ރިސްކް ފެކްޓާ އަކީ ދުންފަތް ކަމަށް އެޗްޕީއޭއިން ބުނެއެވެ.
ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުމަކީ، ޓީބީ ޖެހުމަށް މަގުފަހިވާ އަދި ޓީބީއަށާއި ދަރިން ނުލިބުމުގެ މައްސަލަތަކަށް ހޯދާ ފަރުވާގެ ފައިދާ އެންމެ ރަނގަޅަށް ލިބުމަށް ހުރަސްއަޅާ ކަމެއް ކަމަށް ވެސް އެޗްޕީއޭއިން ބުނެއެވެ. އަދި، ދަރިމައިވުމުގެ ސިއްހަތަށް ބަލާއިރު ދަރިން ނުލިބުމާއި ބައިގެންދިއުމާއި ވިހެއުމުގައި އައިބު ހުރުމާއި ވިހެއުމަށް ފަހު ކުއްލިއަކަށް ދަރިފުޅު މަރުވުމާއި ތުއްތު ދަރިފުޅަށް ނޭވާހިއްލުން ފަދަ ބަލިތައްޖެހުމަކީ، މައިންބަފައިން ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުމުން ނުވަތަ ދުންފަތުގެ ވިހަތަކަށް ހުށަހެޅުމުން ދިމާވާ ސިއްހީ މައްސަލަތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަންކަން ކަމަށް އެޗްޕީއޭއިން ބުނެއެވެ.
އަންހެނުންތަކެއް ޝީޝާ ބޮނީ--
މިއީ މިކަމުގެ ނުރައްކާ އޮތް މިންވަރެވެ. ކުށެއްނެތް އެތައް ބައެއްގެ ފުރާނަ ނުރައްކަލުގެ ތެރެއަށް ވައްޓާލަނީއެވެ. ދުންފަތުގެ ސަބަބުން ރާއްޖެއަށް ދަނީ މިފަދަ އެތައް ގެއްލުމެއް ކުރިމަތިވަމުންނެވެ. އެ ވަބާ އޮތީ ވަރަށް ބޮޑަށް ފަތުރިފައެވެ.
ހެލްތް މިނިސްޓްރީގެ ތަފާސްހިސާބުތައް ދައްކާގޮތުން ރާއްޖޭގައި އަހަރަކު މަރުވާ މީހުންގެ 24 ޕަސެންޓަކީ، ދުންފަތާ ގުޅުންހުރި މަރުތަކެވެ. އެ ތަފާސްހިސާބުތައް ބުނާގޮތުން ރާއްޖޭގެ ފިރިހެނުންގެ އާބާދީގެ 42 ޕަސެންޓު މީހުން ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރެއެވެ. އަންހެނުންގެ އާބާދީގައި ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރަނީ ތިން ޕަސެންޓު މީހުންނެވެ. ރާއްޖޭގައި ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރަން ފަށާ އެންމެ ހަގު އުމުރުކަމުގައި ތަފާސްހިސާބުތަކުން ދައްކަނީ ނުވަ އަހަރެވެ.
ރާއްޖޭގައި އެވްރެޖްކޮށް ކޮންމެ އަހަރަކު 150 މީހުން ސީދާ ދުންފަތުގެ ސަބަބުން މަރުވާކަމަށް ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމުއިއްޔާ (ޑަބްލިއުއެޗްއޯ) އަންދާޒާ ކުރެއެވެ. ޑަބްލިއުއެޗްއޯއިން އަންދާޒާ ކުރާގޮތުގައި ގާތްގަނޑަކަށް ކޮންމެ ދެ ދުވަހުން އެއް ދުވަހު އެކަކު ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުމުގެ ސަބަބުން މަރުވެއެވެ.
ރާއްޖޭގައި މީހުންނަށް ޖެހޭ ބަލިތަކުގެ ތެރެއިން 84 އިންސައްތައަކީ ގައިންގަޔަށް ނާރާ ބަލިތަކެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ހިތުގެ ބައްޔާއި ސްޓްރޯކާއި ކެންސަރާއި ހަކުރުބައްޔާއި ނަފުސާނީ ބަލިތައް ހިމެނެއެވެ. މި ހުރިހާ ބަލިތަކަށް އެންމެ އާއްމު އެއް ރިސްކަކީ ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލެވެ. އަހަރުން އަހަރަށް ބަލާއިރު އާސަންދައިން އެންމެ ބޮޑު ހޭދައެއް ކޮންމެ އަހަރަކު ވެސް ކުރަނީ މިފަދަ ބަލިތައް ތަހައްމަލުކުރާ މީހުންގެ ބޭސްފަރުވާއަށެވެ.
ތަފާސްހިސާބުތައް ދައްކާގޮތުން އެވްރެޖުކޮށް ކޮންމެ އަހަރަކު ރާއްޖެއަށް 461 މިލިއަން ސިނގިރޭޓު އެތެރެކުރެއެވެ. އަދި، އަހަރަކު އެތެރެކުރާ ސިނގިރޭޓުގެ އަގު 1.6 ބިލިއަން ރުފިޔާއަށް އަރައެވެ. މީގެ އިތުރުން، މިހާރު އީ ސިނގިރޭޓާއި ވޭޕް ބޭނުންކުރުން އޮތީ ހައްދުފަހަނައަޅާފައެވެ.
މާ ބޮޑު ކަމަކަށް ނުހަދައި ދިވެހީން ތިއްބައި އެތައް ބައެއް ދުނިޔެ ދޫކޮށް އެބަދެއެވެ. އެކަން މަދު ކުރުމަށް ގާނޫނާއި ގަވައިދުތައް ހަދާފައި ހުއްޓަސް އެންމެ ރަނގަޅަކަށް ތަންފީޒެއް ނުވެއެވެ. ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން ރާއްޖޭގައި އޮތް މިންވަރުގެ ސަބަބުން އެ އިސްތިއުމާލުނުކުރާ މީހުންނަށް ވުރެ ކުރާ މީހުންގެ ހައްގުތައް މިވަނީ ބޮޑުވެފައެވެ. ސިއްހީ ބޮޑު ކާރިސާއަކަށް ގައުމު ވެއްޓެމުންދާއިރު މި ކަމަށް އަވަސް ފިޔަވަޅުތަކެއް ބޭނުންވެއެވެ.