ތެހެރާން (2 އެޕްރީލް 2025): އެމެރިކާ، އީރާނަށް އިސްވެ ހަމަލާދޭނެކަމުގެ އިންޒާރުދީ ހަނގުރާމައިގެ މަނަވަރުތައް އީރާނުގެ ކައިރިއަށް ޖަމާކުރަމުން ގެންދާތީ އަމިއްލަ ނަފުސުގެ ދިފާއުގައި ނިއުކްލިޔާ ހަތިޔާރު އުފެއްދުން ނޫން ގޮތެއްނެތްކަމަށް އީރާނުގެ އިސް މަސްއޫލުވެރިއަކު ވިދާޅުވެއްޖެއެވެ.
އެމެރިކާއާއި އިސްރާއީލުގެ އުދުވާނާއި އަނިޔާވެރިކަމުން ސަލާމަތްވުމަށް އީރާނަށް އޮތް ހަމައެކަނި ގޮތަކީ ނިއުކްލިޔާ ހަތިޔާރު އުފައްދައި ނިއުކްލިޔާ ޑިޓަރެންސެއް ބިނާކުރުންކަން ފާހަގަ ކުރައްވައި އީރާނުގެ ރޫހީ ލީޑަރު އަދި ދީނީ މުރުޝިދު އާޔަތުﷲ އަލީ ޚަމަނާއިގެ މުސްތަޝާރު ޑރ. އަލީ ލަރިޖާނީ ވިދާޅުވީ އަމިއްލަ ނަފުސުގެ ދިފާއުގައި ނިއުކްލިޔާ ހަތިޔާރު އުފެއްދުން ނޫންގޮތެއް އީރާނަށް ނެތް ހިސާބަށް ކަންތައް ދާން ފަށާފައިވާ ކަމުގައެވެ.
އީރާނުގެ ރަސްމީ ޓީވީއަށް ދެއްވި ބަސްދީގަތުމެއްގައި ލަރިޖާނީ ވިދާޅުވީ ނިއުކްލިޔާ ހަތިޔާރު އުފައްދައި ނިއުކްލިޔާ ޑިޓަރެންސެއް ބިނާކުރުމުގެ ކަންތައް އަވަހަށް ފެށުމަށް ރައްޔިތުންގެ ޕްރެޝަރު އީރާން ސަރުކާރަށް އިންތިހާއަށް އެބައޮތް ކަމުގައެވެ.
ޑރ. އަލީ ލާރިޖާނީ
މިމޭރުމުން ވާހަކަ ދައްކަވަމުން ލާރިޖާނީ ވިދާޅުވީ އެމެރިކާ ވެސް އަދި އިސްރާއީލު ވެސް އީރާނަށް އެއްވެސް ހަމަލާއެއް ދީފިނަމަ އީރާނުންގެ ނިއުކްލިޔާ އަގީދާ (ޑޮކްޓްރިން) ބަދަލުކޮށް ނިއުކްލިޔާ ހަތިޔާރު އުފެއްދުމުގެ މަސައްކަތް އީރާނުން ފަށާނެކަމުގައެވެ.
މިކަމުގެ ފުރަތަމަ މަރުހަލާއަކީ ނިއުކްލިޔާ ފެތުރުން މަނާކުރާ މުއާހަދާ ނިއުކްލިޔާ ނޮންޕްރޮލިފަރޭޝަން ޓްރިޓީ (އެންޕީއޭ)އިން އީރާނު ވަކިވުންކަމަށާ މި މުއާހަދާއިން އީރާން ވަކިވެއްޖެނަމަ ނިއުކްލިޔާ ހަކަތައާބެހޭ ބައިނަލްއަގްވާމީ އިދާރާ (އައިއޭއީއޭ)އަށް އީރާނުގެ ނިއުކްލިޔާ މަރުކަޒުތައް ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ގާނޫނީ ހައިސިއްޔަތު އެއްކޮށް ގެންލިގެންދާނެ ކަމަށް ލަރިޖާނީ ވިދާޅުވިއެވެ.
"އައިއޭއީއޭ"ގެ އިޚްތިސާސްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ ނިއުކްލިޔާ ނޮންޕްރޮލިފަރޭޝަން ޓްރިޓީ ގައި ސޮއިކޮށްފައިވާ ގައުމުތަކުގެ ނިއުކްލިޔާ މަރުކަޒުތައް ބަލައި ފާސްކުރުމުގެ ގާނޫނީ ބާރެވެ. އެ މުއާހަދާއިން ވަކިވެއްޖެނަމަ "އައިއޭއީއޭ"އަށް މިބާރު ގެއްލިގެން ދާނެއެވެ.
"އައިއޭއީއޭ" ބުނާގޮތުން އީރާނަކީ ބޭނުންވެއްޖެ ހާލަތެއްގައި ހަފުތާއެއްގެ ތެރޭގައި ނިއުކްލިޔާ 3 ބޮން އުފެއްދުމުގެ ހުރިހާ ގާބިލްކަމެއް ލިބިފައިވާ ގައުމެކެވެ. އީރާން އަމިއްލައަށް ވެސް މިކަމަށް އިއުތިރާފު ވެއެވެ. ނަމަވެސް އީރާން ބުނާގޮތުން އެގައުމުން ނިއުކްލިޔާ ހަތިޔާރު އުފެއްދުމުގެ ނިންމުމެއް އަދި ނުނިންމައެވެ.
ނިއުކްލިޔާ ހަތިޔާރަކީ އިންސާނިއްޔަތަށް ނުރައްކާ ވާ ހަތިޔާރަކަށްވާތީ 2002 ވަނަ އީރާނުގެ ދީނީ މުރުޝިދު އަދި ގައުމުގެ ރޫހީ ލީޑަރު އާޔަތުﷲ އަލީ ޚަމަނާއި ވަނީ ނިއުކްލިޔާ ހަތިޔާރު ނުއުފެއްދުމުގެ ފަތުވާއެއް ނެރުއްވާފައެވެ.
ނިއުކްލިޔާ ވޯހެޑް ހަރުކުރެވޭ ގޮތަށް އުފައްދާ ފައިވާ އީރާނުގެ ކްރޫޒް މިސައިލެއް
ނަމަވެސް އީރާނުގެ ދިފާއުގައި ނިއުކްލިޔާ ހަތިޔާރު އުފެއްދުން ނޫންގޮތެއް ނެތިއްޖެ ހާލަތެއްގައި ނިއުކްލިޔާ ހަތިޔާރު އުފެއްދި ދާނެކަމަށް މިފަތުވާ ބުނެއެވެ.
އީރާނުގެ ނިއުކްލިޔާ ޑޮކްޓްރިން ބިނާކޮށްފައިވަނީ މިފަތުވާގެ މައްޗަށެވެ. ލާރިޖާނީ ވިދާޅުވިގޮތުގައި އެމެރިކާއާއި އިސްރާއީލުން އީރާނަށް އިސްވެ ހަމަލާއެއް ދީފިނަމަ އީރާނުން ފަތުވާއާއި ޑޮކްޓްރިން ބަދަލުކޮށް ނިއުކްލިޔާ ހަތިޔާރު އުފެއްދުމުގެ ނިންމުން ނިންމާނެއެވެ. މިކަމުގެ ޒިންމާ ނަގަންޖެހޭނީ އެމެރިކާއާއި އިސްރާއީލު ކަމަށްވެސް ލާރިޖާނީ ވިދާޅުވިއެވެ.
އެމެރިކާގެ ރައީސް ޑޮނަލްޑް ޓްރަމްޕް ވަނީ އީރާނުގެ ނިއުކްލިޔާ ޕްރޮގްރާމާއި ބަލިސްޓިކް މިސައިލް ޕްރޮގްރާމު އެއްކޮށް ހުއްޓާލުމުގެ ވާހަކަތައް އީރާނާއެކު ދައްކަން ބޭނުންވާކަމަށް ވިދާޅުވެ މިކަމަށް ދެ މަސްދުވަހުގެ މުހުލަތެއް އީރާނަށް ދީފައެވެ.
ޓްރަމްޕް ވަނީ މި މުއްދަތުގައި މިކަން ނުކޮށްފިނަމަ އީރާނަށް ގަދަފަދަ ހަމަލާތައް ދޭން ފަށާނެކަމުގެ އިންޒާރުދީ އީރާނަށް ސިޓީއެއް ފޮނުއްވާފައެވެ. މިނިވަން މުސްތަގިއްލު ގައުމަކަށް އިސްވެ ހަމަލާދީ އުދުވާން ހިންގުމަކީ ބައިނަލްއަގްވާމީ ގާނޫނާ އދ.ގެ ޗާޓަރާ މުޅިން ޚިލާފު ކަމެކެވެ.
ނަމަވެސް އެމެރިކާއަކީ ބައިނަލްއަގްވާމީ ގާނޫނުތަކަށް ގޮންޖަހައި ބައިނަލްއަގްވާމީ ކޯޓުތަކަށާއި މުއައްސަސާތަކަށް ބިރުދައްކައި ރޫގް ސްޓޭޓެއްގެ ގޮތުގައި ހަރަކާތްތެރިވެ ގައުމުތަކާ ދެކޮޅަށް ބުލީ ކުރަމުންދާ ނުރައްކާތެރި ގައުމެވެ.
މިސިޓީގެ ޖަވާބުގައި ޓްރަމްޕަށް އީރާނުން ފޮނުވި ސިޓީގައި އީރާން ވަނީ ނިއުކްލިޔާ ޕްރޮގްރާމް އެއްކޮށް ހުއްޓާލުމަކީ އީރާން ކުރާނެކަމެއް ނޫންކަމަށް ބުނެފައެވެ.
ނަމަވެސް އީރާނުގެ ނިއުކްލިޔާ ޕްރޮގްރާމަކީ ސުލްހަވެރި ޕްރޮގްރާމެއްކަން އެމެރިކާއަށް ކަށަވަރުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ތިންވަނަ ފަރާތެއް މެދުވެރިކޮށް ވާހަކަ ދެއްކިދާނެކަމަށް އިރާނުން ވަނީ ބުނެފައެވެ. އަދި އެމެރިކާ އީރާނާ ދެކޮޅަށް އަޅާފައިވާ ދަތިކުރުމުގެ ހަރުކަށި ފިޔަވަޅުތަކަށް ލުއިދީ ފިއްތުންތައް ކުޑަކޮށްފި ހާލަތެއްގައި އީރާނުގެ ނިއުކްލިޔާ ޕްރޮގްރާމަކީ ސުލްހަވެރި ޕްރޮގްރާމެއްކަން އެމެރިކާއަށް ކަށަވަރުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި އެމެރިކާއާއެކު ސީދާ ގޮތެއްގައި ވާހަކަ ދެއްކިދާނެކަމަށް ވެސް އީރާނުގެ ސިޓީގައި ބުނެފައިވެއެވެ.
ޓްރަމްޕް ވަނީ އޭނާގެ ސިފައިންނާއި ހަނގުރާމައިގެ މަނަވަރުތައް އީރާނުގެ އައްސޭރި ފަށަށް ފޮނުވައި އީރާނަށް ބިރު ދައްކަން ފަށާފައެވެ.