ފާޓިލައިޒަރާއި ޕެސްޓިސައިޑަކީ މިޒަމާނުގެ ދަނޑުވެރިކަމުގައި ވަރަށް މުހިއްމު ރޯލެއް އަދާކުރާ ތަކެއްޗެވެ. ގަސް ރަނގަޅަށް ހެދިބޮޑުވުމާއި މަތިވަރު ރަނގަޅުކޮށްދިނުމާއި ބަލިތަކުން ރައްކާތެރިކޮށްދިނުމުގައި ފާޓިލައިޒަރާއި ޕެސްޓިސައިޑުގެ ދައުރު ބޮޑެވެ. ނަމަވެސް ރައްކާތެރިކަމަށް ބެލުމެއްނެތި، އެކަށީގެންނުވާ ގޮތްގޮތަށް އެ ބޭނުންކުރާން ފެށުމުން ސިއްހަތަށާއި ތިމާވެއްޓަށް އޭގެ ނޭދެވޭ އަސަރުތައް ކުރާކަމުގެ ކަންބޮޑުވުން އެބައޮތެވެ.
ފާޓިލައިޒަރުގެތެރޭގައި އޯގަނިކް (ގުދުރަތީ) ފާޓިލައިޒަރާއި، ކެމިކަލް ނުވަތަ ސިންތެޓިކް (ގުދުރަތީނޫން) ފާޓިލައިޒާ ހުރެއެވެ. އޯގަނިކް ފާޓިލައިޒަރަކީ ގަސްގަހާގެއްސާއި ޖަނަވާރާއި މަސްމަހާމެހީގެ ބައިތައް ބޭނުންކޮށްގެން ތައްޔާރުކުރާ ގަސްކާނާއެވެ. މިސާލަކަށް، ޖަނަވާރުގެ ގުޔާއި މަހުކައްޓާއި ކަރުގޮހޮރު އަދި މޫދުވިނަ ބޭނުންކޮށްގެން އޯގަނިކް ފާޓިލައިޒާ އުފައްދައެވެ. މިބާވަތުގެ ފާޓިލައިޒާ ބޭނުންކުރާނަމަ ފެނާއި ބިންގަނޑު ތަޣައްޔަރުވުމުގެ ބިރެއް ނޯންނާނެއެވެ. އަދި މިއީ ދެމެހެއްޓެނިވި ދަނޑުވެރިކަމަށް އެންމެ އެދެވިގެންވާ ތިމާވެއްޓާ ރައްޓެހި، އިންސާނުންނަށް ރައްކާތެރި ގަސްކާނާއެވެ (މިދުހަތު ހުސައިން، 2023).
އޯގަނިކް ފާޓިލައިޒަރާ ޚިލާފަށް، ސިންތެޓިކް ފާޓިލައިޒަރަކީ ތަފާތު ކެމިކަލް ޕްރޮސަސްތަކުގެތެރެއިން އުފައްދާ ގަސްކާނާއެވެ. ގަސްގަހާގެހި ހެދިބޮޑުވުމަށް ބޭނުންވާ މާކަނާދު (މެކްރޯނިއުޓްރިއަންޓްސް) ކަމަށްވާ ނައިޓްރަޖަން އާއި ފޮސްފަރަސް އަދި ޕޮޓޭސިއަމް، ސިންތެޓިކް ފާޓިލައިޒަރުގައި މަތީ މިންވަރަކަށް ހުންނާނެއެވެ (ޝަރުމާ، ޗެތާނީ، 2017). މީހުން މިބާވަތުގެ ފާޓިލައިޒަރު ޚިޔާރުކުރަނީ މިއިން ގަހަށް ފޯރުކޮށްދޭ މަންފާ ބޮޑުވެފައި އަވަސްވީމައެވެ. އަދި އޯގަނިކް ފާޓިލައިޒަރާ އަޅާބަލާއިރު ސިންތެޓިކް ފާޓިލައިޒަރު އަގުހެޔޮވެފައި ބާޒާރުން ފަސޭހަކޮށް ލިބޭން ހުންނާތީއެވެ. ނަމަވެސް މިބާވަތުގެ ފާޓިލައިޒަރު އެކަށީގެންނުވާ ގޮތްގޮތަށް ބޭނުންކޮށްގެން އުފައްދާ ތަކެތި ކެއުމުގެ ސަބަބުން ސިއްހަތަށް ލިބޭ ގެއްލުންތައް ވަރަށް ގިނައެވެ (ސިންހު، 2024 ، ޖެންސީ، 2021).
ކެމިކަލް ފާޓިލައިޒަރުން އިންސާނުންގެ ސިއްހަތަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތައް ލިބޭކަމަށް ދިރާސާތަކުން ހާމަވޭ -- ފޮޓޯ / ސުޕަސޮއިލްގްލޯބަލް.ކޮމް
ނައިޓްރޯޖަން-ބޭސްޑް ފާޓިލައިޒަރު ނަހަމަގޮތުގައި ބޭނުންކުރުމުން މޭވާއާއި ތަރުކާރީ، ޚާއްސަކޮށް ފަތް ކެއުމަށް ބޭނުންކުރާ ބާވަތްތަކާއި ބިމުގެ ފެނުގައި، ނައިޓްރޭޓްގެ މިންވަރު މަތިވެ ވިހަވުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުވެއެވެ. އަދި އެފަދަ ފެނާއި ކާނާ ބޭނުންކުރުމުން، ކުޑަކުދިންގެ ލެޔަށް ޖެހޭ ބައްޔެއްކަމަށްވާ މެތެމަގްލޯބިން ޖެހުމަށް މެދުވެރިވެއެވެ. ހަމަމިއާއެކު، ބޮޑެތިމީހުންނަށް ޖެހޭ ގޭސްޓްރޯއިންޓެސްޓިނަލް ކެންސަރުގެ ވައްތަރުތައް ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު 25 އިންސައްތަ އިތުރުވެއެވެ (ޒީޝާންއާއި އޭނާގެ ބައިވެރިން، 2024). މީގެއިތުރުން، ބަނޑާއި ކޯލަން އަދި ސިކުނޑީގެ ކެންސަރުގެ ބާވަތްތަކަށް ހުށައެޅުމާ، ނަހަމަގޮތުގައި ކެމިކަލް ފާޓިލައިޒަރު ބޭނުންކުރުމާ ވަރަށް ބޮޑު ގުޅުމެއްވާކަން ހޯދިފައިވެއެވެ (އެސިއެން ކާސިމް އާއި އޭނާގެ ބައިވެރިން، 2020).
އެންވައަރަމެންޓަލް ސައިންސް އެންޑް ޕޮލިއުޝަން ރިސާޗު ޖާނަލްގައި ޝާއިޢުކޮށްފައިވާ ދިރާސާއެއްގައިވާގޮތުން، ނަހަމަގޮތުގައި ކެމިކަލް ފާޓިލައިޒަރު ބޭނުންކޮށްގެން އުފައްދާ ތަކެތި ހަށިގަނޑަށް ދިއުމުން ކިޑުނީގެ ބަލިތަކާއި، ހެދިބޮޑުވުމުގައި ދިމާވާ މައްސަލަތަކާއި އަދި މިނޫންވެސް ދިގު ދެމިގެންދާ ސިއްހީ މައްސަލަތަކަށް ހުށައެޅުމަށް މެދުވެރިވެއެވެ (އުގުލޫއާއި އޭނާގެ ބައިވެރިން، 2020).
އެކަށީގެންވާ ރައްކާތެރިކަމުގެ ފިޔަވަޅުތައް ނާޅައި ދަނޑުވެރިން އާއްމުކޮށް ކެމިކަލު ފާޓިލައިޒަރުތައް ބޭނުންކުރުމުގެ ނަތީޖާއެއްގެގޮތުން، ސީރިއަސް އަދި ދިގުދެމިގެންދާ ސިއްހީ މައްސަލަތައް ކުރިމަތިވެއެވެ. މީގެތެރޭގައި، ނޭވައިލާ ނިޒާމުގެ މައްސަލަތަކާއި، ނާރުގެ ބަލިތަކާއި އަދި ރީޕްރޮޑަކްޓިވް ނިޒާމުގެ ސިއްހަތަށް ކުރިމަތިވާ މައްސަލަތައް ހިމެނެއެވެ (ބަނެރްޖީ އާއި އޭނާގެ ބައިވެރިން، 2021).
ކެމިކަލް ފާޓިލައިޒަރުގެ ސަބަބުން ވައި ތަޣައްޔަރުވުމުގެ މައްސަލަ ކުރިމަތިވެއެވެ. މިފަދަ ތަޣައްޔަރުވެފައިވާ ވަޔަށް އިންސާނުން ހުށައެޅުމުން، ނޭވައި ހިއްލުމުގެ ބައްޔާއި އެނޫންވެސް ނޭވައިލާ ނިޒާމުގެ ތަފާތު ބަލިތައް ޖެހުމުގެ ނުރައްކާ ބޮޑުވެއެވެ (ކަޑަމް ކަންޔާ، 2022).
މިބަޔާންކުރި މައްސަލަތައް މިހެން ހުރުމުން، ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުރަވަނީ ދެމެހެއްޓެނިވި އަދި ރައްކާތެރިގޮތްތައްކަމަށްވާ، އޯގަނިކް ފާޓިލައިޒަރާއި ބަޔޯފާޓިލައިޒަރު ބޭނުންކޮށްގެން ދަނޑުވެރިކަން ކުރުމަށެވެ. މިއީ ވެލިގަނޑުގެ ރައްކާތެރިކަން ދެމެހެއްޓުމާއެކު ހައްދާ ބާވަތްތައް ބޭނުންކުރުމުން އިންސާނުންގެ ސިއްހަތަށް ކުރިމަތިވެދާނެ ސިއްހީ ނުރައްކާތައް ކުޑަކޮށްދޭނެ ކަމެކެވެ (ސިންހު، 2024).
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ދަނޑުވެރިން ފާޓިލައިޒަރު ބޭނުންކުރާ ގޮތާބެހޭ ދިރާސާއެއް މިހައިތަނަށް ކޮށްފައިވާކަން އެނގިފައެއްނުވެއެވެ. ނަމަވެސް 2019 ވަނަ އަހަރު ޕީއެސްއެމް ނިއުސްއަށް މައުލޫމާތު ދެއްވަމުން، ދަނޑުވެރިކަމާބެހޭ ވުޒާރާގެ ޑިރެކްޓަރު ޢަލީ އާމިރު ވިދާޅުވެފައިވާގޮތުގައި؛ ދަނޑުވެރިކަމުގައި ބޭނުންކުރާ ޕެސްޓިސައިޑް އާދަޔާއި ޚިލާފަށް ގިނައިން ބޭނުންކުރާކަމުގެ ޝަކުވާ އެ ވުޒާރާއަށް ވަރަށް ގިނައިން ލިބެއެވެ (ޝިފްނާ އަޙްމަދު، 2019). ވުމާއެކު، މިކަމާބެހޭ ފުރިހަމަ ދިރާސާއެއް ހަދަންޖެހޭ ވަގުތު ޖެހިއްޖެކަމަށް ފެނެއެވެ.
ރާއްޖޭގައި 2020 ވަނަ އަހަރު ތަސްދީގު ކުރެވުނު "ދަނޑުވެރިކަމުގައި ބޭނުންކުރާ ޕެސްޓިސައިޑް ކޮންޓްރޯލްކުރުމާބެހޭ ޤާނޫނު" އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި ތަންފީޒުކުރެވޭނަމަ ނަތީޖާ ވަރަށް ރަނގަޅުވާނެކަމަށް ފެނެއެވެ. ސަބަބަކީ އެ ގާނޫނުގެ މަގުސަދާއި އެ މަގުސަދުތައް ހާސިލުކުރުމަށްޓަކައި ގާނޫނުގައި ހިމަނާފައިވާ ބައިތައް ފުރިހަމަވެފައި ޝާމިލުވުމެވެ. ހަމަ މިއާއެކު، ޔޫރަޕިއަން ޔޫނިއަން، އެމެރިކާ، ޗައިނާ، އިންޑިއާ އަދި ދެކުނު އެފުރިކާފަދަ ގިނަ ގައުމުތަކުގައި އޮންނަހެން ރާއްޖޭގައި ވެސް ޕެސްޓިސައިޑާބެހޭ ގާނޫނާއެކު ފާޓިލައިޒަރާބެހޭ ގާނޫނެއްވެސް ވުޖޫދަށް ގެނެސް އެކަށީގެންވާގޮތުގައި ތަންފީޒުކުރުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމުކަމެއްކަމުގައި ދެކެމެވެ.
ކެމިކަލް ފާޓިލައިޒަރާއި ޕެސްޓިސައިޑް ނަހަމަގޮތުގައި ބޭނުންކޮށްގެން ހައްދާފައި ހުންނަ ތަކެތި ކެއުމުގެކުރީން ރައްކާތެރިކަމުގެ ފިޔަވަޅުތަކެއް އެޅިދާނެއެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ކަމަކަށް މޭވާއާއި ތަރުކާރީ ނުވަތަ ފަލަމަޑީގެ ބާވަތްތައް، އޮހޮރިގެންދާގޮތަށް ފެންއަޅައިގެން ރަނގަޅަށް ދޮވެލަންވާނެއެވެ. މިހެން ދޮންނައިރު ކެރެޓާއި ކިއުކަންބާކަހަލަ ބޭރު ހަރު އެއްޗެތީގައި، ތަރުކާރީ ދޮންނަން ބޭނުންކުރާ ބުރުހެއް ކާއްތައިލުން ރަނގަޅެވެ (ރަހުބޭ އާއި އޭނާގެ ބައިވެރިން، 2014). އަދި ރީތިކޮށް ތޮށިގަނޑު މަށައިލުމާއި، ކައްކައިގެން ކެވޭޒާތުގެ މޭވާއާއި ތަރުކާރީ އަދި އެނޫންވެސް ބާވަތްތައް ކައްކައިގެން ކެއުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމުކަމެކެވެ (މޮސްތަފީދީއާއި އޭނާގެ ބައިވެރިން، 2020).
ލޮނު ނުވަތަ ވިނިގަރު އަޅާފައިވާ ފެން އެއްޗެއްގެތެރޭގައި މޭވާއާއި ތަރުކާރީ އިރުކޮޅެއް ވަންދެން ބަހައްޓައިލުމަށްފަހު ދޮވެލުމުން، އޭގައި ހުންނަ ބެކްޓީރިއާއާއި ފަންގަސް އަދި ޕެސްޓިސައިޑްގެ މިންވަރު ދަށްކޮށްދެއެވެ (ހީޓަން އާއި ޖޯންސް، 2008). މިއާއެކު، މާގިނައިން އެއްބާވަތެއް ބޭނުންކުރުމުގެ ބަދަލުގައި ތަފާތު ބާވަތްތަކުގެ މޭވާއާއި ތަރުކާރީ ކެއުމާއި، އޯގަނިކް ފާޓިލައިޒަރާއި ޕެސްޓިސައިޑް ބޭނުންކޮށްގެން ހައްދާ ބާވަތްތައް ބޭނުންކުރުމަކީ ނުރައްކާތެރި ކެމިކަލުން ސަލާމަތްވުމަށްޓަކައި އެޅޭނެ މުހިއްމު ފިޔަވަޅުތަކެވެ (ބްރޭންޓްއާއި އޭނާގެ ބައިވެރިން، 2011).
ނަހަމަގޮތުގައި ކެމިކަލު ފާޓިލައިޒަރު ބޭނުންކުރުމުން އިންސާނުންގެ ސިއްހަތަށް ބޮޑެތި ނުރައްކާތައް ކުރިމަތިވާކަން ހޯދިފައިވެއެވެ. މި ނުރައްކާތައް ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި ރެގިއުލޭޓަރީ ފިޔަވަޅުތައް ކަނޑައަޅައި ތަންފީޒުކުރުމާއި، މީހުން ހޭލުންތެރިކުރުމާއި އަދި ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ދަނޑުވެރިކަން ކުރެވޭނެ އުސޫލުތައް ތަޢާރަފުކުރުން މުހިންމެވެ. އިންސާނުންގެ ސިއްހަތާއި ތިމާވެށި ރައްކާތެރި ކުރުމަށްޓަކައި، ސިޔާސަތު ކަނޑައަޅާ ފަރާތްތަކާއި ދަނޑުވެރިކަމުގެ މަސްލަހަތުވެރިން (ސްޓޭކްހޯލްޑަރުން) ނާއި ކަމާބެހޭ ދާއިރާތަކުގެ އެންމެން ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރުން ކޮންމެހެން ބޭނުމެވެ.