މިނިވަން މުއައްސަސާތައް މަސްއޫލިއްޔަތުން މިނިވަން ވުން

މިނިވަން މުއައްސަސާތަކުގެ ބޭނުމަކީ ދައުލަތުގެ ބާރުތަކުގެ ނަހަމަ ނުފޫޒުން ނެއްޓިގެން ތިބެ ހަމަ މަގަށް ކަންކަން ގެންދިއުމަށް މަސައްކަތްކުރުމެވެ. މިއީ މިނިވަން މުއައްސަސާތަކެއް ކަމަށް ވިޔަސް މިނިވަން ކަމުގެ މިންވަރެއްވެއެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ކަމަކީ މިއީ ދިވެހި ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތައް ކަމެވެ. އެހެންކަމުން ދައުލަތުގެ ހުރިހައި ކަމަކުން ނެއްޓިއެއް ނުގަނެވޭނެ އެވެ. ދައުލަތުގެ ގާނޫނުން ބޭރެއް ނުވެވޭނެ އެވެ. ދައުލަތުގެ މަސްލަހަތަކަށެއް އިހުމާލެއް ނުވެވޭނެ އެވެ. އެހެން ވީއިރު މުއައްސަސާތަކުގެ މިނިވަންކަމަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟

މުއައްސަސާތަކުގެ މިނިވަންކަމަކީ ނަހަމަ ނުފޫޒުތަކުން މިނިވަންވެގެން ވުމެވެ. ނަމަވެސް މިނިވަން މުއައްސަސާތައް އުފެދުނު ފަހުން ކަންހިނގާ މަގަށް ބަލާއިރު މި މިނިވަންކަމުގެ ހައްގު އަދާ ކޮށްދީފައިވާ ކަމަކަށެއް ނުފެނެ އެވެ. ވާޖިބު އަދާކޮށްދީފައިވާ ކަމަކަށެއް ނުފެނެއެވެ. ފުލަށް ބަރުވުމުގެ ސިޔާސަތެއް ފެނެ އެވެ. ފެންބަރުކައިފައިވާ ސިޔާސަތެއް ފެނެ އެވެ. ކަމުން ރެކުމުގެ ސިޔާސަތެއް ފެނެ އެވެ. މުސްކުޅި ސަގާފަތަކުން ނުނެއްޓެވިފައިވާ ސިޔާސަތެއް ފެނެއެވެ. މިކަންކަމުގެ ނަތީޖާ އަކަށް ވަނީ މަސްއޫލިއްޔަތުން ވެސް ރެކިގަނެވޭ ތަން އައުމެވެ.
މިނިވަން މުއައްސަސާތައް މަސްއޫލިއްޔަތުން މިނިވަން ވުމޭ މިބުނަނީ އެ މުއައްސަސާތަކުން މަސްއޫލިއްޔަތުން ރެކުމުގެ ވާހަކަ އެވެ. ކުރުމުގެ ރޫހާއި ކޮށްދިނުމުގެ ރޫހުގެ ބަދަލުގައި ބަހަނާގެ ވާހަކަ މާގިނަވުމެވެ. މިދެއްކެނީ ބޮޑު ވާހަކައެކެވެ. ވަރަށް ބޮޑު ވާހަކައެކެވެ.

ދައުލަތުގެ މަގާމުތަކުގެ މުސާރަތައް އުފުލިގެން ދިޔައީ މިނިވަން މުއައްސަސާތަކުގެ މުވައްޒަފުންގެ މުސާރައަށް ފަހުގައެވެ. އެއީ ބޮޑު ހޭދައެކެވެ. މިހޭދަ ކުރަނީ މަގުސަދެއްގަ އެވެ. ރައްޔިތުމީހާގެ ކަންކަން ހަމަ މަގުން ހެޔޮމަގަށް ހެޔޮ ނިޔަތާ އެކު ހޮޔޮ ގޮތުގައި ކޮށްދިނުމަށެވެ. އެކަމަކު އެހެނެއް ނުވެއެވެ. އެ ރޫހެއް ނުފެނެ އެވެ.
ގަދަ މީހާ ގަދަވާން ދޫކޮށްލެވިފައިވާ އެތައް ސަތޭކަ އަހަރުގެ އާދަތައް ބައެއް މުއައްސަސާތަކުން ފެނެ އެވެ.
މިނިވަންކަމާއި ހައްގުތަކާއި ގާނޫނުއަސާސީ އާއި ބައިނަލް އަގުވާމީ މިންގަނޑުގެ ވާހަކަ އެންމެ ގަދަވެގެން ގޮސްފައިވަނީ ޢަބްދުﷲ މުޙައްމަދު ހައްޔަރުކުރި މައްސަލާގަ އެވެ. ހޮރުހޮރުގައި ތިބި ދަތް ތޫނު ކަޅުވެންތައް ހަމަ އިސްކޮޅަށް ދެމިލައި އިންސާފަށް ގޮވައިލި އެވެ. މަޝްހޫރު ގާނޫނީ ވަކީލުން އެމީހުންގެ ފަންނުގެ އަމާނާތްތެރިކަން ދެއްކޭތޯ ހިތްވަރު ކުރިއެވެ. ހައްގަށްޓަކައި މަގުމައްޗަށް ނުކުތެވެ. ޢަބްދުﷲ މުޙައްމަދުގެ މައްސަލާގައި އެންމެން އޮއިވާލި ކުރިއެވެ. ކަންނެއްޔާ ގޮދަޔާ މަހެވެ. ރާގޮނޑި އާއި ލައްޓި އެވެ. ބޭރުފަށުން އުރަހަ ދައްކާލި ކާމަސްތަކެވެ. ފެމުނާއި މިޔަރެވެ. ނަގޫފަތުން ބަޑިއަޅައި ރޫހު ދިރުވައިދިނެވެ. މަތީގައި ހޯރަ އަޅާލި ދޫނިތަކުގެ އަޑުން ގައުމީ ސަލާމުގެ ރާގު ކުޅެދިނެވެ.

ޢަބްދުﷲ މުޙައްމަދުގެ މައްސަލާގައި "ގައުމު" ދިން އިޖާބައަށް ފަހުން އުންމީދުތަކެއް އާވެގެން ދިޔައެވެ. އެހިނދު ދިވެހި ރަށްތަކުގެ މަތިން ގޮވައިލި އަޑެއް އިވުނު ކަހަލައެވެ. މިގައުމުގެ މީހުންނަށް ކޮންމެ ގޮތެއް ވަރިހަމައެއް ނޫނެވެ. މިގައުމުގެ މީހުން ގާނޫނު ނަގަހައްޓައިފި އެވެ. މިގައުމުގެ މީހުން އިސްލާމް ދީނަށާއި، ދިވެހި ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ގާނޫނުއަސާސީ އާއި އިންސާނީ ހައްގުތަކާއި ޑިމޮކްރަސީ ނަގަހައްޓައިފި އެވެ.
ޢަބްދުﷲ މުޙައްމަދުގެ މައްސަލަ ފަތިހަކަށް އަލިވިލުނު އިރު ގާނޫނާއި ޑިމޮކްރަސީ މިވަނީ އަޑުކެނޑިފަ އެވެ. ގައުމުގައި ދިމާވާ އެފަދަ އެހެން މައްސަލަތަކާ މެދު އެ ރޫހުގައި އެމީހުންގެ އަޑެއް ނެތެވެ. އެހެންކަމުން މައްސަލާގައި އަޑު އުފުލި މީހުންގެ ނިޔަތާ މެދު ޝައްކު ކުރުމުގެ ޖާގަ އެބައޮތެވެ.

ޝައްކު އުފެދުނަސް އަމިއްލަ ފަރުދުން ފަރުދީ ގޮތުން ކުރާ މަސައްކަތަކީ އެމީހުންގެ ފަންނީ ގޮތުން ދައްކާ އަމާނާތްތެރިކަމަކާއި އިޖުތިމާއީ ގޮތުން އުފުލާ ޒިންމާއަކާ އެކު އެމީހުން ދައްކާ އަޚުލާގެކެވެ. އެކަން އެގޮތަށް ކުރުމާއި ނުކުރުމުގެ އިޚުތިޔާރު އެމީހުންނަށް އެބައޮތެވެ. ނަމަވެސް މިނިވަން މުއައްސަސާތަކަށް މި އިޚުތިޔާރެއް ނެތެވެ. ގާނޫނުން އެމީހުންގެ މައްޗަށް މަޖުބޫރުކަން އެބައޮތެވެ.
މިނިވަން މުއައްސަސާތައް ޒިންމާދާރު ކުރުވުމުގެ ޒިންމާ އޮތީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައެވެ. މަޖިލީހުގެ މިނިވަން މުއައްސަސާތަކާ ބެހޭ ކޮމިޓީގެ އިސްނެގުމުގައެވެ. ނަމަވެސް މުއައްސަސާތައް ޒިންމާދާރު ކުރުވުމުގެ މަސައްކަތް ކުރާތީ އެއް ނުފެނެ އެވެ.

މި މަހުގެ ދެވަނަ ހަފުތާ ތެރޭގައި މިނިވަން މުއައްސަސާތަކާ ބެހޭ ކޮމިޓީއަށް ބަޔަކު ހާޒިރު ކުރެވުނެވެ. މިނިވަން މުވައްސަސާތަކުންނެވެ. ނަމަވެސް ހައިރާންވީ ކަމަކީ ބައެއް ބޭފުޅުންގެ ވާހަކަފުޅުގައި ހުރި ފަސޭހަ ކަމެވެ. ވަރަށް ފަސޭހަ އެވެ. އެނގިވަޑައި ނުގަންނަވަނީ އެވެ. ރާއްޖޭގެ މުޅި މީޑިއާ ޖުއްޅޭ ގޮވަމުން ދިޔަ އިރު ވެސް މެއެވެ. ސޯޝަލް ނެޓްވަރކްތަކުގައި ހަބޭސް ވަމުން ދިޔައިރުގައެވެ.
ރާއްޖޭގެ ޚިދުމަތުގެ ދާއިރާގައި އޮންނަ މަރުތަޅަކީ ރަސްމީކޮށް ނޭނގުމެވެ. ރަސްމީކޮށް އަންގާފައި ނުވުމެވެ. ތިމާގެ އޮފީހަށް ބަޔަކު ގޮސް ތިމާއާ ވާހަކަދައްކައި ކަމުގެ ތަފުސީލް ދިނީމާ ވެސް ރަސްމީކޮށް ހަމަ ނޭނގެނީ އެވެ. މިއީ ގަބު ފިކުރެކެވެ. އަނދޮޅު ވިސްނުމެކެވެ. މިއީ ޒަމާންވީ ނުބައި އާދައެކެވެ. ގާނޫނުއަސާސީ އެކުލަވައިލި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ވެސް މިކަން އެނގެ އެވެ. އެހެން ކަމުން މި ފިކުރު ދޫކޮށްފައި ސީދާ ޚިދުމަތަށް ވަދެގަނެވޭނޭ ބާރުވެރިކަން ވަނީ މުއައްސަސާތަކަށް ދީފަ އެވެ. މިސާލަކަށް ގާނޫނުއަސާސީގެ 223 ވަނަ މާއްދާގެ ޅ. ގައިވާގޮތުން ޖިނާއީ ކުށެއް ކޮށްފިކަމުގެ ތުހުމަތުގެ ޝަކުވާއެއް ހުށަހެޅުނަސް "... މިފަދަ ކަމެއްގެ މައުލޫމާތު ލިބިއްޖެ ހިނދެއްގައި" އެކަން ތަހުގީގު ކުރުމަށް އަމުރު ނެރުމުގެ ބާރު ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް އަށް ލިބިދެ އެވެ. އެހެން ކަމުން އެއްވެސް ގޮތަކުން އެނގިއްޖެ ނަމަ އެހެން ފަރާތަކުން ޝަކުވާ ހުށަހަޅަންދެން މަޑުކުރާކަށް ނުޖެހެ އެވެ. ވީއިރު ލިޔުމަކުން ހުށަނާޅާތީ މަޑުކޮށްގެން ހުރުމުގެ ގާނޫނީ އުޒުރެއް ނެތެވެ.

ޑިމޮކްރަސީއާއި، ހަޖަމު ކުރުމާއި ފަރުދީ ޒިންމާއާއި މިނިވަން ކަމާއި މިނިވަން މުއައްސަސާތަކާއި މުސްތަގިއްލު މަގާމުތަކަކީ އަޅުގަނޑުމެން އަލަށް ފަށައިގަތް ކަންކަމެވެ. އެހެންކަމުން މިކަންކަން އޭގެ ރޫހުގައި ނެގެހެއްޓުމުގެ ދަތިކަން އެބަހުއްޓެވެ. އިންސާނީ ވަސީލަތެވެ. މަސައްކަތްކުރާ ތަނުގެ ދަތިކަމެވެ. ފައިސާ އެވެ. ނަމަވެސް މިއިން އެއްވެސް ކަމެއ މިއީ މަސްއޫލިއްޔަތުން ރެކިގަތުމަށް އޮތް އުޒުރެއް ނޫނެވެ. މިފަދަ ކަމަކުން އުޒުރެއް އޮތް ނަމަ އެ އުޒުރު ބަޔާން ކުރާން ޖެހޭނީ ޒިންމާ އަދާކުރި ގޮތާމެދު ސުވާލު ކުރެވުނީމައެއް ނޫނެވެ. އޭގެ ކުރިން މިފަދަ ކަންކަން ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކަށް ހުށަހަޅައި ދެން ދެވެން އޮތް މަގު ހޯދުމަކީ ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ.

ކުރިން ވެސް ދެންނެވިހެން މުއައްސަސާތައް މިނިވަން ވިޔަސް އެއީ ދައުލަތުގެ މުއްސަސާތަކެވެ. އެހެންކަމުން ދައުލަތެއްގެ ބައިތަކުގެ މެދުގައި އޮންނަންވާ ގުޅުން އޮންނާން ވާނެއެވެ. ދައުލަތަކުން އަމަލުކުރަން ޖެހޭ ގާނޫނުތަކަށް އަމަލުކުރަން ވާނެ އެވެ. އެ މުއައްސަސާއެއްގެ ގާނޫނު ނޫން އެހެން ގާނޫނުތަކަށް ހުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތާންވާނެ އެވެ. މިއީ ދިވެހި ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތަކެކެވެ. އެހެންކަމުން ދައުލަތުގެ އިން ފަހަނަޅައި ދެވިގެނެއް ނުވާނެ އެވެ. މުއައްސަސާ ކިތަންމެ މިނިވަން ވިޔަސް ދިވެހި ދައުލަތުން އަދިކިއެއްތަ ދިވެހި ދައުލަތުގެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ވަކިވެގެނެއް ނުދެވޭނެ އެވެ. އަދި އެހެންމެ އެ މުއައްސަސާއަކާ ހަވާލުވެފައިވާ ޒިންމާތަކާއި މަސްއޫލިއްޔަތުތަކުން މިނިވަނެއް ނުވެވޭނެ އެވެ. އެޒިންމާ އާއި އެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރަން ޖެހޭނެ އެވެ. މިނިވަން މުއައްސަސާތައް މަސްއޫލިއްޔަތުން މިނިވަން ވާން ވެއްޖެ ނަމަ ދިވެހި ދައުލަތުގެ ހީރަސް ކެނޑިދާނެ އެވެ. ބާރުތަކުގެ މެދުގެ ގުޅުން ކެނޑިދާނެ އެވެ. އިންސާނީ ކަރާމާތް ނަގަހައްޓައިދޭ އަބުރުވެރި ދިރިއުޅުމަކާ މެދު ރައްޔިތުންގެ އުންމީދު ކެނޑިދާނެ އެވެ. މި ކެނޑުންތައް ކެނޑި ބުރިބުރިވެ ބައިބައިވެގެން މުޅިން ނުދަނީސް މިނިވަން މުއައްސަސާތައް އޭގެ ރޫހުގައި ޒިންމާ އަދާކުރާން ވެއްޖެ އެވެ. އެރޫހުގައި ޒިންމާދާރު ކުރުވަން ވެއްޖެ އެވެ. ނުފޫޒު ހުރި ކޮންމެ މީހަކު އެމީހެއްގެ ދައުރު އަދާކުރާން ވެއްޖެ އެވެ. ޢަބްދުﷲ މުޙައްމަދުގެ މައްސަލައިގެ ރޫޙުގަ އެވެ. އެވަރަށެވެ. މިހާރު ވެސް މިއީ އެގައުމެވެ. މިހާރު ވެސް ހުރީ އެގާނޫނެވެ. ނިޔާ ފަނޑިޔާރާ ހިތެކޭ ނުބުނަމާ ހެއްޔެވެ؟ ލަކުޑިގަނޑު މާވަޑިޔާ ހިތެކޭ ނުބުނަމާ ހެއްޔެވެ؟ ގައުމަށްޓަކައެވެ.