ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވަޒަންވެރިންނަކީ ޒަމާނުންސުރެ ވެސް މަސްވެރިކަން ކުރާ ބައެކެވެ. ރާއްޖޭގެ ޒަމާންވީ ތާރީހާއި، ދިވެހިންގެ ވާހަކަތަކުގައި ކިޔައިދީފައި ވަނީ ދިވެހިންގެ މުޅި ދިރިއުޅުން ކަނޑުރޯދީގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައި ވާކަމެވެ. ނަވާރަސަތޭކަ ހަތްދިހައިގެ އަހަރުތަކާ ހަމައަށް އައި އިރު ވެސް ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދުގެ މައި ތަނބަކީ މަސްވެރިކަމެވެ. ދިވެހިންގެ މައިގަނޑު ކެއުމުގެ ބާވަތްތަކާއި، ވަޒީފާ އާއި، އެކްސްޕޯޓް ބިނާވެފައި ވަނީ މަސްވެރިކަމުގެ މައްޗަށެވެ.
އޭރު ދިވެހިން ބާނާ މަހުން އުފައްދަނީ ހިކި ކަނޑުމަހާއި ލޮނު މަހެވެ. މި މަސް ބޭރުކުރަނީ ސްރީލަންކާއަށެވެ. ނަމަވެސް 1971ގައި ސްރީލަންކާއަށް ދިވެހި މަސް އެތެރެކުރުން ހުއްޓާލުމުން ދިވެހި އިގްތިސާދު ވެއްޓެމުން ދިޔަ އަނދަވަޅުން ސަލާމަތް ކުރުމަށްޓަކައި، މަސްވެރިން އަތުން މަސްގަތުމުގެ ފުރުސަތު، ބޭރުގެ ފަރާތްތަކަށް ހުޅުވާލިއެވެ. ނަމަވެސް ރިޔަލުގެ ލަސް ދަތުރުގައި ގޮސް މަސްކިރާއިރު މަހުގެ ތާޒާކަމެއް ނުހުރެއެވެ. ނަތީޖާއަކީ ބާނާ މަހަށް އެންމެ ރަނގަޅު އަގު ނުލިބުމެވެ.
އެހެންކަމުން 1973ގައި ސަރުކާރާ ޔޫއެންޑީޕީ އާ ގުޅިގެން، މަސްދޯނިފަހަރުގައި އިންޖީނު އެޅުމުގެ މަސްރޫއެއް ފެށުނެވެ. އަދި މި މަސައްކަތް ބާރު ދުވެލީގައި ހިނގައިގަތީ ޖަޕާން ސަރުކާރުން 116 ޔަންމާ އިންޖީނު ހަދިޔާކުރުމުންނެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ އިންޖީނު އެޅުނީ އެކަމަށް ހާއްސަކޮށް ބަނދެފައިވާ "އުންމީދު" ދޯނީގަ އެވެ.
ރިޔަލުގައި ކުރަމުން އައި ދަތުރު އިންޖީނަށް ބަދަލު ކުރުމަށް ސަރުކާރުން ފެށިއިރު، އޮޑިވެރިންނާއި މަސްވެރިންގެ ފަރާތުން އެކަށީގެންވާ ތަރުހީބެއް ނުލިބުނެވެ. މަސްވެރިން ހީކުރީ އިންޖީނުގެ ބާރު އަޑަށް ބިރުން ސިހި މަސްއައިން ފިލާނެ ކަމަށެވެ. އޮޑިވެރިންގެ ނުތަނަވަސް ކަމަކީ، ދޯނިފަހަރު ބަނދެވިފައި ހުރި ދެރަކަމުންނާއި، އިންޖީނުގެ ވައިބްރޭޝަންގެ ސަބަބުން ދޯނި ރޫޅިދާނެ ކަމެވެ. އަދި ތެލަށް ކުރަން ޖެހޭ ހަރަދު ބޮޑުވެ، އެކަމަކީ އޮޑިވެރިންނަށް ނުއުފުލޭވަރުގެ ތަކުލީފަކަށް ވެދާނެ ކަމެވެ.
މިހުރިހައި ސަބަބަކާ ހުރެ އިންޖީނު އެޅުން މަޑުޖެހިފައި އޮއްވާ، ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން "އުންމީދު" ދޯނީގައި އިންޖީނު އަޅައި، މަސްވެރިކަން ކުރުމަށް ޅ. ނައިފަރަށް ފޮނުއްވި އެވެ. މި ދޯނި ކޮންމެ ދުވަހަކު މަހަށް ގޮސް، އެހެން ދޯނިތަކަށް ވުރެ ކުރިން މަސްބާނައިގެން އަންނަތަން ފެނި ތަޖުރިބާ ކުރެވުމުން، ކުރިން ކުރެވިފައިވާ ހީއަކީ ބިލާހެއް ކަމަށް ގަބޫލުކުރެވިއްޖެ އެވެ. އަދި ރިޔަލު ދޯނި ފަހަރަށް ވުރެ އިންޖީނު ދޯނި ފަހަރުގައި މަސްވެރިކަމުން ހޯދާ ނަފާ މާބޮޑަށް އިތުރުކަން ގަބޫލުކުރަން ފަށައިފި އެވެ. މިއާ އެކު އިންޖީނު އަޅަން އެދިގެން ރާއްޖޭގެ އެކި އަތޮޅުތަކުން އައި އޮޑިވެރިން ފިޝަރީޒް މިނިސްޓްރީ ކައިރީގައި ކިއު ހަދާލައިފި އެވެ.
ސަރުކާރުގެ އިސްނެގުމާ އުކު ޖަޕާނުގެ ޔަންމާ ކުންފުނިން އިންޖީނު އެޅުމުގެ މަސައްކަތް ރާއްޖޭގައި ކުރީ ފަސް އަހަރު ދުވަހުގެ މުއްދަތެއްގަ އެވެ. އޭގެ ފަހުން މި މަސައްކަތް ހަވާލުކުރެވުނީ މިނިސްޓްރީ އޮފް ފިޝަރީޒްގެ ބެލުމުގެ ދަށުން މޯލްޑިވްސް އިންޖީނު ސާވިސަސް އަށެވެ. އަދި 1987 އިން ފެށިގެން އިންޖީނު އެޅުމުގެ ހުރިހައި ކަމެއް އެމް. ޓީ. ސީ. ސީ. އާ ހަވާލުކުރި އެވެ.
އިންޖީނު އަޅަން ފެށުމާ އެކު މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތް ދެކެމުން ދިޔައީ ކުރިން ނުދެކޭހާ ފާގަތި ދުވަސްތަކެކެވެ. ދޯނީގެ ސްޕީޑް ހަލުވިވުމާއި، ބާނާ މަހުގެ އަދަދު އިތުރުވުމާއި، މަސްވެރިންނަށް ލިބޭ ނަފާ ގުނަވުމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން މަސްވެރިކަން ކުރާ އުޅަނދުތައް އިތުރުވެ، އުޅަނދުތަކުގެ ސައިޒަށް ވެސް ބަދަލު އަންނަން ފެށީއެވެ. މަސްދޯނި ފަހަރުގައި އިންޖީނު އަޅަންފެށި އިރު އާއްމުކޮށް ގެންގުޅެނީ ދިގުމިނުގައި 30 ހަކަށް ފޫޓޫ ހުންނަ ދޯނިފަހަރެވެ. މި ސައިޒުގެ ދޯނިފަހަރު މިޒަމާނުގައި މަސްވެރިކަމުގައި ބޭނުންކުރާލެއް ވަރަށް މަދެވެ. މިހާރު ގެންގުޅޭ ދޯނީގެ ދިގުމިން އާއްމުކޮށް ހުންނަނީ 80 ފޫޓާއި 100 ފޫޓާ ދެމެދުގަ އެވެ.
އިންޖީނުގެ ފަސޭހަތަކާ އެކު މަސްވެރިކަން ފުޅާވެ ކުރިއެރުމުގެ އިތުރަށް ރާއްޖޭގައި އިގްތިސާދީ އިތުރު ފުރުސަތުތައް ވެސް ތަނަވަސްވި އެވެ. ޖުމުލަ ގޮތެއްގައި ދަތުރުފަތުރަށް މިއައި އިންގިލާބީ ބަދަލާ އެކު އެއްތަނުން އަނެއް ތަނަށް މުދާ އުފުލުމުގެ މަގުތައް ފަސޭހަވި އެވެ. މި ބަދަލާ އެކު ވިޔަފާރިއާއި އިގްތިސާދީ ހަރަކާތްތައް ކުރިއަރައި، ދިރިއުޅުމުގެ ހާލަތާއި ވައްޓަފާޅި ބަދަލުވާން ފެށިއެވެ.
މީގެ އިތުރުން އަލަށް ފެށުނު ޓޫރިޒަމްގެ ދާއިރާ ތަރައްގީ ވުމުގައި ވެސް އިންޖީނުގެ ދަތުރުތައް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރި އެވެ. ޓޫރިޒަމް ފުޅާވަމުން ދިޔަވަރަކަށް ފަސޭހަ އަދި ހަލުވި ދަތުރުފަތުރުގެ ނިޒާމެއްގެ ބޭނުންތެރިކަން އައީ އިތުރުވަމުންނެވެ. އެހެންކަމުން ރިޒޯޓްތަކުގެ ބޭނުމަށް މުދާ އުފުލުމަށާއި، މީހުން ދަތުރުކުރުމަށް ހާއްސަ އުޅަނދުފަހަރު ތައްޔާރުކުރަން ފަށައިފި އެވެ. އަދި އެކިވަރުގެ ސަފާރީ އުޅަނދުތައް ވެސް ދިޔައީ އިތުރުވަމުންނެވެ.
ފައިތުވީ ބައި ގަރުނުގެ ތެރޭގައި ރާއްޖޭގެ މަސްވެރިކަމާއި، ފަތުރުވެރިކަމާއި، އަމިއްލަ ވިޔަފާރިތައް މިވަނީ ފާހަގަކުރެވޭހައި ބޮޑު ކާމިޔާބެއް ހޯދާފައެވެ. އަދި އާއްމުކޮށް ރާއްޖެގެ ރަށްތަކުގެ ވަސީލަތްތަކާއި ތަރައްގީއަށް ވަނީ ގިނަގުނަ ކުރިއެރުންތަކެއް ލިބިފަ އެވެ. މިދެންނެވި ކުރިއެރުމާއި ތަރައްގީ ދިވެހިންނަށް ހޯދައިދިނުމުގައި މުހިންމު ބައިވެރިޔަކީ ދަތުރުފަތުރަށް އައި އިންގިލާބީ ބަދަލެވެ. ދަތުރު އަވަސްވުމާއި، ދަތުރު ފަސޭހަވުމާއި، ދަތުރުގެ ޔަގީންކަމެވެ. ދިވެހި ދޯނީގައި ޔަންމާ އިންޖީނު އެޅުމެވެ.